تغذیه قبل از بارداری
مطالعات متعدد نشان داده است که تغذیه قبل از دوران لقاح دارای اهمیت است. اگر مادران تلاش میکنند تا فرزند سا‌لمی داشته باشند، لازم است قبل از اطمینان از بارداری، به تغذیه سالم فکر کنند.
یکی از مهمترین مواد غذایی قبل از دوران بارداری، مصرف اسید فولیک است. مصرف‌نکردن اسیدفولیک، نقص لوله عصبی را در جنین ایجاد میکند که در مواردی غیر قابل جبران خواهد بود.
ترکیب غذاهای مختلف دارای اسیدفولیک را در سبزیجات، گوشت گوساله و حبوبات مانند لوبیا و مغزها میتوان یافت. اکثر خانم‌هایی که خونریزی ماهانه زیادی دارند، دچار کم‌خونی یا فقرآهن میشوند. فقر آهن را باید قبل از بارداری تشخیص داد و درمان کرد. در شرایطی که فرد میزان کافی از این ویتامین نداشته باشد، لازم است تحت نظر متخصص زنان و تغذیه باشد.
ویتامین‌های قبل از بارداری
ترکیب ویتامین‌هایی از قبیل ویتامین‌های C و B و همچنین کلسیم باید قبل از بارداری به میزان کافی در اختیار مادر قرار گیرد. ترکیب مولتی ویتامین‌ها میتواند به عنوان ریز مغذی‌ها و ویتامین‌ها برای مادران باردار کمک کننده باشد.
انتخاب مواد غذایی متنوع قبل از بارداری و هنگام شروع آن دارای اهمیت است. افراد لاغری که تکغذایی دارند و هر نوع غذایی را نمیخورند و نگران افزایش وزن هستند، این عادت در رشد جنین تاثیرگذار است.
تنوع مواد غذایی باعث ترکیب ریز مغذیهای مورد نیاز برای افراد در دوران بارداری خواهد شد. افزایش مصرف لبنیات، دریافت کافی ویتامین D و کلسیم در باروری افراد اهمیت دارد.
مطالعات نشان داده است دریافت کافی کلسیم شانس باروری را افزایش میدهد و ویتامین D در ترکیبات ژنتیکی دارای اهمیت است. متاسفانه در جامعه ایران اکثر افراد مواد حاوی کلسیم بسیار کم مصرف میکنند. همچنین خانم‌ها کمتر در برابر آفتاب قرار میگیرند و میزان کافی ویتامین D را دریافت نمیکنند.
برای مادرانی که با وزن بالا بارداری را شروع کرده‌اند، مصرف لبنیات کم چرب توصیه میشود. لبنیات چرب به سلامت نوزادان کمک نمی‌کند، مصرف چهار واحد مواد لبنی در روز، میزان کافی کلسیم را در اختیار بدن قرار میدهد.
تاثیر کاهش وزن در باردار شدن
بیشتر اوقات افرادی که دچار افزایش وزن هستند، رژیم غذایی در دوران بارداری را مضر میدانند. اغلب کنترل وزن را به بعد از دوران بارداری و شیردهی محول میکنند، حال آن‌که این طرز فکر غلط است.
مادرانی که می‌خواهند به نوعی بارداری را با وزن بالا، بویژه با چاقی مفرط شروع کنند، شانس باروری در آنها کاهش یافته و ریسک بارداری در آنها افزایش می‌یابد. مطالعات نشان داده است، اگر افراد وزنشان را پایین بیاورند، امکان باروری افزایش یافته و عوارض ناشی از بارداری اعم از رشد بیرویه جنین، دیابت بارداری و فشارخون حاملگی در این افراد کاهش می‌یابد.
اگرچه افراد چاق با وزن طبیعی خود فاصله زیادی دارند، اما قبل از بارداری با کاهش 7 تا 10 درصدی وزنشان، از اکثر عوارض جلوگیری میکنند، در واقع افراد با کاهش وزن، بارداری و باروری مناسب خواهند داشت و سلامت فرد باردار و جنین حفظ خواهد شد.
مشکلات اضافه وزن قبل از بارداری
چرا کاهش وزن قبل از بارداری مهم است؟ ییکی از مشکلات غدد درون‌ریز در خانم‌هایی که دچار افزایش وزن هستند، «سندرم تخمدان پلی کیستیک» است. در این بیماری شانس باروری کاهش می‌یابد و عوارض بارداری اعم از سقط زود هنگام یا سقط در مراحل اولیه رخ میدهد، همچنین خطر ابتلا به دیابت حاملگی در این افراد افزایش خواهد یافت.
برخی افراد دچار چاقی مفرط هستند و در نقطه مقابل افرادی با بی‌اشتهایی عصبی قرار دارند. افرادی که لاغر هستند و نگاه وسواس گونه به وزنشان دارند، شانس باروری در آنها کمتر خواهد شد.
اولین نشانه در هر گروه از این افراد اختلالات پریود است و برخی از آنها تخمک گذاری فعال ندارند. به نوعی فرم تغذیه این افراد در دوران بارداری برای جنین‌شان مضر است. کمبود دریافت پروتئین در این افراد دارای اهمیت است. افرادی که دچار لاغری مفرط هستند با ویارهای حاملگی شدیدی مواجه خواهند شد که برای رشد اسکلتی جنین اختلال ایجاد میکند.
اختلالات هورمونی و چاقی مربوط به مردها نیز در باروری تاثیر گذار است. افزایش بیرویه وزن در آقایان میزان اسپرم‌های نرمال و تحرک کافی در اسپرم‌ها را کاهش میدهد.
تاثیر کافئین و سیگار بر بارداری
مصرف الکل، مواد مخدر و سیگار ریسک ناباروری را افزایش میدهد. مصرف بیرویه کافئین، میزان سقط و مشکلات آن را در بر دارد. به همین دلیل به افراد توصیه میشود، نوشیدنی‌های حاوی کافئین را به میزان کنترل شده مصرف کنند.
این موارد با مشاوره قبل از بارداری در کاهش میزان اختلالات مادرزادی کمک خواهد کرد. مصرف مواد غذایی قندی از نکات اساسی است که باید در دوران بارداری رعایت شود، در این دوران 50 درصد انرژی دریافتی بهتر است از کربوهیدرات‌های پیچیده یعنی همان مواد غذایی سبوسدار باشد، این مواد نوسانات قندی را در فرد باردار کم میکند و به نوعی علاوه بر جلوگیری از ریسک بارداری به میزان کافی قند در اختیار جفت و جنین قرار میدهد.
بنابراین، افزایش بیرویه وزن و دریافت نادرست مواد غذایی اعم از دریافت بیش از حد مواد قندی ساده یا رژیم غذایی نامتعادل و بی‌نظمی غذایی به نوعی، ریسک دیابت بارداری را افزایش میدهد.