كوليت زخمی یا عصبی چیست؟

من هر وقت غذا می‌خورم دچار درد و دل پیچه می‌شوم. گاهی دچار نفخ و درد شکم هستم آیا بیماری سختی دارم؟

در بسیاری موارد چنین بیمارانی دچار کولیت عصبی هستند، ولی برای یافتن پاسخ مناسب این پرسش توجه به چند نکته لازم است.

ـ خونریزی روده‌ای همیشه نشانه یک بیماری جدی است.

ـ وقتی علامت یک بیماری در سن بالای 40 سال برای اولین بار ظاهر می‌شود، حتما باید با دقت مورد بررسی قرار گیرد.

ـ دردهایی که خواب را به هم می‌زند، می توانند  نشانه مهم یک بیماری در ساختار روده یا معده باشند.

سندروم روده تحریك پذیر(Irritable Bowel syndrome)

سندروم روده تحریک پذیر که به آن کولیت عصبی نیز گفته می‌شود، یکی از بیماری‌های شایع در اکثر جوامع است. در این بیماری، روده‌ها از نظر ساختمانی مشکلی ندارند و در صورتی که به روش کولونوسکوپی به دقت بررسی شوند، معمولا در آنها ضایعه‌ای مشاهده نمی‌شود. 

علامت اصلی کولیت عصبی روده چیست؟

علامت اصلی این بیماری درد شکم بخصوص قسمت زیر ناف است که به طور متناوب (مثلا سه روز در طول یک ماه) ایجاد می‌شود. در این بیماری درد معمولا با اجابت مزاج بهتر می‌شود و شروع دردها با تغییر اجابت مزاج همراه است. (اسهال یا یبوست) 

این بیماران به ‌طور مداوم دچار تغییرات فرم و تکرار مدفوع می‌شوند. به عبارت ساده اگر یک فرد عادی هر روز یک‌بار دچار اجابت مزاج می‌شود، فرد دچار روده تحریک ‌پذیر مدتی هر روز سه بار اجابت مزاج دارد و پس از آن تا چند روز هر دو روز یک ‌بار، دفع مدفوع خواهد داشت.

از دیگر مشخصات این بیماری وجود نفخ زیاد و آروغ زدن‌های پیاپی و گاز زیاد روده است. خیلی از مواقع نیز این بیماران دچار احساس دفع ناکامل مدفوع هستند و مجبورند مرتب برای تخلیه مدفوع اقدام کنند. بسیاری از بیماران دچار روده تحریک ‌پذیر همزمان دچار علایم سوء‌هاضمه مثل ترش کردن، تهوع و دردهای معده نیز هستند.

نکته جالب در مورد این بیماری ارتباط آن با مشکلات روحی است، به طوری که بیشتر این بیماران همزمان دچار بیماری‌هایی مثل اضطراب، وسواس، افسردگی هستند. از طرف دیگر با استرس‌های زیاد زندگی روزمره، علایم این بیماری تشدید می‌شود.

زخم روده چیست؟

نقطه مقابل کولیت عصبی است. این بیماری به‌ دلیل آسیب جدار روده در اثر سیستم ایمنی ایجاد می‌شود و برخلاف کولیت عصبی بیمار دچار کاهش وزن و بی‌حالی و ضعف می‌شود. این بیماری گاه با درد همراه است و به دلیل آسیب جدی جدار روده بیمار دچار خونریزی‌های گاه گاه روده‌ای می‌شود.

خوشبختانه هر دو بیماری دارای درمان‌های خوب و موثر است. لیکن زمانی می‌توان درمان را شروع کرد که تشخیص درست داده شود و نوع بیماری به درستی مشخص شود.

درمان کولیت عصبی اطمینان دادن به بیمار در مورد ماهیت خوش‌خیم بیماری و خطرناک نبودن آن و اجتناب از خوردن خوراکی‌هایی مثل قهوه، کلم، حبوبات و شیرین‌کننده‌های مصنوعی و استفاده بیشتر از فیبرهای گیاهی و نیز تکنیک‌های ایجاد آرامش است.

علایم سندروم متابولیک

علایم و نشانه های سندرم متابولیک از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و گاهی علایم سندرم روده تحریک پذیر با علایم بیماری های دیگر مشابه هستند. معمول ترین علایم آن عبارت هستند از:

. درد شکمی یا کرامپ و گرفتگی روده       

. احساس نفخ

. تولید گاز 

. اسهال یا یبوست و گاهی وجود حالات متناوبی از هر دوی آن ها

. وجود مخاط در مدفوع

ممکن است شما نیز مانند بسیاری از افراد، تنها برخی از علایم و نشانه های خفیف این سندرم را داشته باشید. به هر جهت برخی اوقات نیز علایم سندرم روده تحریک پذیر می توانند بسیار ناراحت کننده گردند و در برخی از موارد فرد مبتلا ممکن است دچار علایم بسیار شدیدی گردد که حتی به درمان دارویی نیز پاسخ ندهد.

از آن جایی که علایم سندرم روده تحریک پذیر می تواند با علایم بیماری های دیگر مشترک باشد، لذا حتماً علایم خود را با پزشک تان در میان بگذارید.

سندرم روده تحریک پذیر در بیشتر افراد یک بیماری مزمن است ولی به طور کلی برخی مواقع در روند بیماری سندرم روده تحریک پذیر، علایم بیماری در فرد مبتلا بدتر می شوند و برخی مواقع دیگر نیز علایم بیماری بهبود می یابد و یا حتی به کلی ناپدید می گردند. 

علت سندروم روده تحریک پذیر چیست؟

علت دقیق سندرم روده تحریک پذیر ناشناخته است. در دیواره ی روده ها آستری از لایه های عضلانی وجود دارند که این ماهیچه ها با ریتم هماهنگی منقبض و منبسط می شوند که این ریتم در هنگام انتقال غذا از معده به سمت انتهای روده و نهایتاً رکتوم، ایجاد می شود.

اگر دچار سندرم روده تحریک پذیر هستید انقباض های روده تان قوی‌تر و طولانی تر از حد نرمال می باشند و غذا با فشار بیشتر و سریع تر از روده عبور کرده و در نهایت منجر به تولید گاز، نفخ و اسهال خواهد شد.

همچنین در برخی موارد بر عکس این حالت اتفاق می افتد یعنی غذا به آهستگی از روده عبور کرده و در نتیجه مدفوع سفت و خشک می شود. نارسایی‌های سیستم عصبی و نارسایی‌های کولون نیز در ظهور چنین ناراحتی هایی دخیل هستند.

به دلایلی که هنوز روشن نیستند، چنان چه شما مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر باشید به برخی  محرك ها كه دیگران را ناراحت نمی سازند شدید تر عكس العمل نشان میدهید.(IBS)این محرک ها می توانند شامل گاز یا فشار بر روده ها ناشی از برخی غذاهای خاص، داروها و یا احساسات مختلف باشند.

چه عواملی باعث تشدید کولیت زخمی یا عصبی خواهد شد؟

 نمونه هایی از این محرک ها عبارت هستند از:

غذا از عوامل تشدیدکننده کولیت زخمی

 برخی از افراد دریافته اند که با خوردن برخی غذاها علایم سندرم روده تحریک پذیر در آن ها تشدید می‌شود؛ به عنوان مثال(نوشابه های گازدار) شكلات، شیر و الكل منجر به یبوست یا اسهال می شوند و نوشیدینی های کربوناته و برخی میوه ها و سبزی جات منتهی به نفح و ناراحتی گوارشی در افراد مبتلا به این سندرم می شوند. تحقیقات بیشتری به منظور شناخت دقیق تر نقش  آلرژی غذایی و یا عدم تحمل غذایی در سندرم روده تحریک پذیر مورد نیاز است. 

 چنانچه بعد از خوردن لبنیات، غذاهای حاوی  كافیین، یا شیرینی و آدامس بدون شكر، درد و گرفتگی شکمی و نفخ را تجربه می نمایید باید بدانید که مشکل شما سندرم روده تحریک پذیر نیست . بلکه در واقع بدن شما قادر به تحمل  لاكتوزموجود در لبنیات و یا کافیین و یا سوربیتول موجود در شیرین كننده های مصنوعی نیست. 

 استرس؛ عامل تشدیده کننده روده تحریک پذیر

 چنان چه مبتلا به سندرم روده ی تحریک پذیر هستید حتماً متوجه شده اید که علایم بیماری تان در طول وقایع استرس زا مانند تغییر برنامه روتین روزانه تان و یا دعواهای خانوادگی تشدید می شوند و یا تکرر علایم بیماری تان در این مواقع بیشتر می شود. استرس علایم بیماری شما را تشدید می کند ولی علت ایجاد کننده آن ها نیست.   

هورمون عاملی بر افزایش ابتلا به کولیت عصبی یا زخمی

 از آن جایی که شانس ابتلاء در زنان دو برابر است محققان بر این باور هستند که تغییرات هورمونی در این شرایط نقش دارند. بسیاری از زنان اظهار می نمایند که در نزدیکی دوران قاعدگی خود و یا در طول این دوران علایم بیماری آن ها تشدید می یابد. 

 مبتلا ممکن است دچار علایم بسیار شدیدی شود که حتی به درمان دارویی نیز پاسخ ندهد. از آن جایی که علایم سندرم روده تحریک پذیر می تواند با علایم بیماری های دیگر مشترک باشد، لذا حتماً علایم خود را با پزشک تان در میان بگذارید. 

 سندرم روده تحریک پذیر در بیشتر افراد یک بیماری مزمن است ولی به طور کلی برخی مواقع در روند بیماری سندرم روده تحریک پذیر، علایم بیماری در فرد مبتلا بدتر می شوند و برخی مواقع دیگر نیز علایم بیماری بهبود می یابد و یا حتی به کلی ناپدید می گردند. 

راه‌های پیشگیری از سندرم روده تحریک پذیر 

 شما نمی توانید از ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر پیشگیری نمایید، اما با رعایت موارد ی مثل ترک سیگار، اجتناب از مصرف کافیین و سایر غذاهایی که شدت بیماری را بدتر می کنند و ورزش منظم، می توانید شدت بیماری را کاهش داده و فاصله بین حملات بیماری را افزایش دهید.

تهیه کننده: سمیرا تیر