تخمدان‌ها در حالت معمول مسئول ترشح هورمون‌های جنسی زنانه به نام استروژن و پروژسترون هستند. به‌طور متوسط خانم‌ها از اولین سیکل ماهانه تا زمان یائسگی حدود 500 سیکل را تجربه میکنند.
یائسگی زمانی است که روند طبیعی بدن که منجر به آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها میشود، توقف پیدا میکند. میانگین سنی که خانم‌ها دچار یائسگی میشوند، حدود 49 سالگی است ولی نتایج بررسی محققان که به تازگی در webmed منتشر شده نشان میدهد شروع سن یائسگی کاملاً به سابقه خانوادگی و وراثت بستگی دارد.
با توقف آزادسازی تخمک توسط تخمدان‌ها، غده هیپوفیز این پیام را مخابره کرده و ترشح هورمون‌های جنسی کاهش می‌یابد ولی هنوز هم مقداری از این هورمون‌های جنسی در غدد آدرنال و چربی‌های بدن ساخته میشود. به عبارتی تعیین سطح این هورمون‌ها میتواند شروع یائسگی را مشخص کند.
یائسگی در واقع زنان را از شر هورمون‌های استروژن و پروژسترون که هر دو فاکتورهای رشد و عوامل پرخطر بروز سرطان هستند، محافظت میکند. دلیل این که مردان کمتر از زنان به سرطان سینه مبتلا میشوند این است که به اندازه خانم‌ها هورمون‌های زنانه ندارند.
معمولاً خانم‌ها وقتی پا به سن میگذارند و در دوره یائسگی با علائمی روبه‌رو میشوند که کم و بیش آنها را آزرده خاطر میکند. در واقع بیش از 70 درصد از خانم‌ها این علائم را تجربه میکنند. مشکلات و علائم یایسگی بخاطر افت میزان هورمون‌ها و نوسانات ایجاد شده در استروژن، پروژسترون و تستوسترون رخ میدهد.
نشانه های یائسگی
سن یائسگی چه زمانی است و چه نشانه هایی دارد؟ از جمله سوالات پرتکراری است که قصد داریم در این بخش به آن پاسخ دهیم.
قاعدگی‌های نامنظم
قاعدگی‌های نامنظم یکی از نخستین علائمی است که یک خانم در سنین یائسگی ممکن است با آن مواجه شود. اگرچه علایم دقیق قاعدگی‌های نامنظم بسته به الگوی سیکل‌های خانم‌ها متفاوت است، ولی تمام آنها این علامت را حدود سه تا 10 سال پیش از شروع یائسگی تجربه میکنند.
در واقع تنها 10درصد از زنان بدون گذراندن این مرحله وارد فاز یائسگی میشوند. یائسگی زمانی شروع میشود که حدود یک سال از توقف قاعدگی‌ها گذشته باشد. با نزدیک شدن یائسگی، تعادل هورمون‌های جنسی به هم میخورد و قاعدگی‌ها نامنظم میشود.
تغییر در سبک زندگی میتواند قاعدگی‌های نامنظم را بهبود بخشد. پیش گرفتن زندگی بی‌تحرک، مصرف بیش از حد کافئین و الکل، افزایش استرس شغلی و خانوادگی علائم و شدت نامنظمی‌ها را بدتر میکند. از روش‌هایی استفاده کنید که بتواند استرس شما را کاهش دهد.
داشتن خواب شبانه کافی، تغییر در رژیم غذایی و افزایش مصرف کربوهیدرات‌ها، میوه‌ها، سبزی‌ها و آب میتواند قاعدگی‌ها را منظم‌تر کند.
گرگرفتگی، از نشانه های یائسگی
این حالت از شایع‌ترین علایم شروع یائسگی محسوب میشود. تقریباً نیمی از زنان پیش از شروع یایسگی و 75 تا 85 درصد از تمام زنان پس از یائسگی گرگرفتگی را تجربه میکنند.
این حالات حدود یک تا دو سال قبل از آخرین سیکل ماهانه آغاز و شش ماه تا 15 سال هم طول میکشد. علت آن هم بخاطر نوسانات ایجاد شده در هورمون‌ها و تغییر و تحول درونی است. کاهش میزان استروژن تأثیر مستقیمی روی هیپوتالاموس که مسوول کنترل اشتها، هورمون‌های جنسی، خواب و دمای بدن است، میگذارد.
این کاهش هورمون، هیپوتالاموس را گیج کرده و باعث میشود این بخش احساس کند که دمای بدن بسیار بالا رفته. این حالت باعث ایجاد زنجیره‌ای از واکنش‌ها میشود که سرانجام به گرگرفتگی میانجامد. رعایت برخی اصول ساده میتواند شدت و دفعات این گرگرفتگی‌ها را کم کند. دوری از عواملی که باعث شروع این حالت میشود شاید بتواند اولین گام باشد.
محیط های گرم مانند اتاق‌های گرم، رختخواب، حمام و سونا، گرماسازهایی مانند بخاری و حتی سشوار، استرس و اضطراب، غذاها و نوشیدنی‌های داغ و تند، مصرف سیگار، مصرف زیاد کافئین، الکل و شکر و استفاده از قرص‌های رژیمی میتواند باعث شروع گرگرفتگی شوند.
همیشه در کنار خود بادبزن و نوشیدنی‌های خنک داشته باشید. قبل از خواب دوش آب سرد بگیرید. از پارچه‌های نخی استفاده کنید. تمرین تنفس منظم و آهسته، مصرف رژیم غذایی متعادل، افزایش مصرف ویتامین E و B، افزایش مصرف پروتئین سویا، ورزش منظم و انجام ورزش‌های یوگا و تمرکزی میتواند به کاهش گرگرفتگی‌ها کمک کند.
در زمینه دارو درمانی استفاده از برخی ضدافسردگی‌ها، داروهای فشارخون، مسکن‌های خفیف و داروهای صرع میتواند مؤثر باشد.
کاهش ترشحات از نشانه های یائسگی
بدن به‌طور طبیعی با لایه نازکی از رطوبت دیواره واژن را مرطوب نگه میدارد. این رطوبت از مایعات شفافی است که از دیواره عروق خونی ترشح میشود. تغییرات هورمونی که با شروع یائسگی رخ میدهد میتواند در این روند طبیعی اختلال ایجاد کرده و زندگی طبیعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
کاهش میزان هورمون استروژن در دوران یایسگی میزان رطوبت بدن را کاهش داده که از آن جمله میتوان به خشکی واژن اشاره کرد. تغییر سبک زندگی، انجام حرکات ورزشی، انجام حرکات یوگا و تمدد اعصاب میتواند به رفع این مشکل کمک کند. درمان استروژنی هم گزینه‌ای است که به دلیل جذب کمتری که در جریان‌خون دارد، نسبت به هورمون درمانی جایگزین ارجحیت دارد.
تغییرات روحی و روانی
یایسگی علاوه بر اثرات جسمانی، اثرات روحی و روانی نیز روی خانم‌ها بر جای میگذارد که از آن میان میتوان به اضطراب، زودرنجی و افسردگی اشاره کرد. مهمترین علت این حالات روحی باز هم نوساناتی است که در میزان هورمون‌های جنسی رخ میدهد. تغییر سبک زندگی و نوع رژیم غذایی بهترین درمان در این زمینه محسوب میشود.
پوکی استخوان
از پوکی استخوان شاید بتوان به عنوان خطرناکترین و جدیدترین علائم یائسگی نام برد که میتواند به مشکلات جدی از قبیل کمردردهای مزمن و شکستگی‌های استخوانی منجر شود.
مساله اینجاست که تا زمان شکستگی استخوان هیچ نشانی از خود بروز نمیدهد و به مرور باعث کاهش حجم استحکام استخوان‌ها میشود. نوسانات هورمونی ناشی از یائسگی و کاهش دائمی میزان هورمون‌های جنسی بعد از یائسگی نقش مهمی در این میان ایفا میکند.
با مصرف مقادیر زیاد کلسیم، دریافت ویتامین D کافی، ورزش کردن، خودداری از مصرف الکل و سیگار و حفظ وزن طبیعی بدن، میتوانید از بروز پوکی استخوان جلوگیری کنید.
درد سینه از نشانه های یائسگی
درد سینه یکی از علایم شایع دوران یائسگی است و قبل یا بعد از این دوران میتواند خانم‌ها را مبتلا کند. اصلیترین دلیل ایجاد این نوع دردها تغییرات هورمونی ناشی از یایسگی است. نوسانات هورمونی این دوران مقدار استروژن و پروژسترون را در بدن تغییر میدهد.
با مشاهده علائمی چون سفتی بافت سینه، دردناکی، سوزش و تورم سینه‌ها با پزشک مشورت کنید. استفاده از درمان‌های طبیعی و مراقبت‌هایی که انجام می‌دهید به کاهش درد سینه کمک میکند. اقدام‌های مراقبتی که میتوانید برای این موضوع انجام دهید، انجام ورزش‌های منظم، ماساژ و روش‌های آرام بخش است.
اضافه وزن از نشانه های شروع یائسگی
حدود 90 درصد از زنان در دوران یایسگی مقداری اضافه وزن را تجربه میکنند. این نوع اضافه وزن در این دوران خاص بیشتر مربوط به افزایش چربی در نواحی میانی بدن یعنی شکم شده و هیکل آنها بیشتر گرد میشود.
زنانی که بیش از 9 کیلوگرم اضافه وزن پیدا میکنند حدود 20 درصد بیشتر مستعد ابتلا به سرطان سینه هستند. بهترین راه برای مقابله با اضافه وزن دوران یائسگی انجام حرکات ورزشی منظم و مصرف غذاهای سالم غنی از مواد مغذی است که پروتئین کمی را شامل شود.
بیشتر خانم‌ها در هر دهه از زندگی خود حدود پنج درصد دچار افت متابولیسم میشوند بنابراین با شروع یائسگی به حدود 200 کالری کمتر در هر روز نیاز پیدا می کنند.
روش های درمان عوارض یائسگی
درمان عوارض یائسگی شامل هورمون‌درمانی به منظور کاهش علائم فیزیکی و روحی است. همچنین، مکمل‌های گیاهی و تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی میتواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند. مشاوره روانی و شرکت در گروه‌های حمایتی نیز میتواند به کنترل عوارض عاطفی و اجتماعی یائسگی کمک کند. در این بخش با انواع روش های درمان عوارض یائسگی آشنا خواهیم شد.
درمان جایگزین با هورمون
هورمون درمانی یکی از معمول‌ترین درمان‌هایی است که تاکنون برای درمان علائم یائسگی بخصوص گرگرفتگی‌ها، تعریق‌های شبانه و خشکی واژینال مورد استفاده قرار میگرفت.
براساس اطلاعات موجود در webmed این درمان شامل استفاده از هورمون‌های جنسی طبیعی یا مصنوعی میشود که جایگزین هورمون‌هایی در بدن خانم‌ها میشود و در اشکال مختلف قرص، ژل یا چسب موجود است.
از سوی دیگر این نوع درمان‌ها ریسک و هزینه زیادی را در بر میگیرد. هورمون درمانی تأثیر سریعی در برقراری تعادل هورمون‌های بدن میگذارد ولی از طرف دیگر عوارض جانبی بسیاری داشته و خطر ابتلا به برخی انواع سرطان‌ها را مانند سرطان تخمدان و سینه و نیز بیماریهای قلبی، لخته‌های خونی و حمله‌های قلبی در زنان افزایش میدهد ولی به نظر میرسد استفاده از روش‌های طبیعی شامل تغییر سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی سالم، مطمین‌تر، کم هزینه‌تر و کم خطرتر نسبت به هورمون