استئوپرز يا پوكی استخوان در افراد بخصوص درخانم ها پس از يائسگی ديده شده و با تغذيه نامناسب و عدم تحرك و ورزش پيش می رود. امروزه مطالعات مختلف نشان می دهد كه استفاده از كلسيم و ويتامينِD به تنهایی درجلوگيری از پوكی استخوان كافی نيست و بهتر است در استفاده از مكمل ها و يا در رژيم غذايی، روی و منيزيم هم درنظرگرفته شود و در واقع مصرف مكمل های تركيبی قديم كه فقط كلسيم و ويتامين D دارد، كافی نيست .
كلسيم يكی ازمهم ترين مواد معدنی در بدن انسان بوده، بيش از 99% كلسيم بدن در استخوان ها ودندان ها ذخيره می شود و 1% باقی مانده درخون، عضلات و مايع بين سلولی است. در زمان جوانی درخانم ها به خصوص وجود هورمون استروژن باعث حفظ كلسيم دراستخوان ها مي شود و مشكل پس ازيائسگی و قطع هورمون های استروژن و پروژسترون است كه از كلسيم استخوان ها برداشته مي شود و اين برداشته شدن كلسيم از استخوان ها منجر به خميده شدن پشت (قوزكردن) و دردهای استخوانی می گردد.
پيشگيری و درمان
برای پيشگيری و درمان، تحرك، ورزش، نورآفتاب به اندازه 10دقيقه در روز بخصوص روی بازوان و پاها، غذای مناسب حاوی كلسيم ، ويتامين D، روی ، منگنز و اگر نياز بيشتری بود استفاده از كپسول های مكمل كه 4 ماده را باهم داشته باشند، توصيه می گردد. مقدار نياز كلسيم در افراد بين 19 تا 50سال هزار ميلی گرم در در روز است و از50سالگی به 1200 ميلی گرم در روز می رسد ولی اين كلسيم نبايد به صورت يك مرتبه (در صورت استفاده ازكپسول ياقرص) به بدن برسد، يعنی كلسيم كه در دوزهای منقسم 500ميلی گرم و يا حتی كمتر خورده شود، بيشترين جذب را دارد.
غذاها و مكمل ها
منابع كلسيم: غذاها و مكمل ها هستند .شير، ماست، پنير و به طوركلی لبنيات غنی ازكلسيم می باشند.
225 گرم ماست كم چرب 415 ميلی گرم كلسيم دارد.
225گرم شيربدون چربی 302 ميلی گرم كلسيم دارد.
ويتامينD: اين ويتامين قابل حل درچربی بوده و از مواد غذايی ، نور آفتاب و مكمل تامين می شود. چون از طريق غذا وارد بدن می شود، به آن لفظ ويتامين می دهند ولی در واقع هورمونی است كه به كمك نورآفتاب در پوست توليد می گردد. اين ماده برای افزايش جذب كلسيم ازدستگاه گوارش و حفظ غلظت كلسيم و فسفرخون جهت استحكام استخوان ها لازم است. مقدار احتياج به ويتامين D در 51تا70سالگی 10ميكروگرم يا400واحد بين المللی است، از71سالگی بالاتر15ميكروگرم يا600واحد بين المللی است، از منابع مهم غذايی می توان به غذاهای دريايی و روغن كبدماهی، نور آفتاب و مكمل اشاره كرد كه منبع اصلی ويتامين Dهستند.
منيزيم: برای استحكام استخوان ها فاكتور بسيارمهمی است و50 درصد منيزيم كل بدن دراستخوان ها قراردارد. مقداراحتياج بدن به منيزيم در گروه سنی 19تا30 سال در مردان 400ميلی گرم در روز و در زن ها310ميلی گرم در روز از31سالگی در مردان420ميلی گرم روزانه و در زنان 320ميلی گرم در روز است.
منابع منيزيم شامل غذاها، سبزيجات با برگ سبز به خصوص اسفناج، خشكبار، حبوبات، غلات و مكمل ها می باشد.
زينك (روی): يك ماده معدنی بسيارمهم كه به شكل طبيعی درغذاها يافت می شود و برای فعاليت حداقل 100آنزيم در بدن به آن احتياج است. در افزايش سيستم ايمنی بدن، بهبود زخم ها، در درمان ريزش مو و رشد و تكامل جنين، كودكی و بزرگسالی هميشه لازم است. مقدار نياز به روی ازتولد تا6ماهگی 2ميلی گرم روزانه است، از7ماهگی تا3سالگی 3ميلی گرم ،4تا8 سالگی 8 ميلی گرم و در زنان 80ميلی گرم در روز می باشد. منابع روی شامل غذاها و مكمل ها می باشد كه از بين غذاها صدف دريايی بالاترين مقدار روی را دارد، گوشت قرمز، گوشت پرندگان، سبزيجات با برگ سبز ولبنيات هم روی دارند. با افزايش سن، جذب روی در بدن كاهش می يابد و معمولا 35تا40 درصد افراد بالای 60سال كمبود روی دارند.
نتيجه گيری
به جزكلسيم و ويتامين D، مواد ديگری در رشد اسكلت دخالت دارند، بعضی از آن ها مانند فلوايد و منيزيم از اجزاء بدنه استخوان هستند و برخی ديگر مانند روی و مس و منگنز در عملكرد آنزيم های مسئول ساخت و ساز استخوان ها موثراند.
كلسيم، ويتامين D ، روی و منيزيم نقش بسيارمهمی در حفظ سلامت استخوان و پيشگيری و درمان پوكی استخوان دارد. پوكی استخوان درخانم ها پس از يائسگی مشاهده می شود و در ايام جذب كلسیم و ويتامينD با افزايش سن كمتر می شود، بنابراين استفاده از غذاهای حاوی اين مواد، ورزش، نورآفتاب به حدمناسب، پياده روی و در صورت كافی بودن و نياز استفاده از مكمل های حاوی هر چهار ماده توصيه می شود.