آرتروز يك بيماری مفصلی است كه درنتيجه واكنش های پيچيده عوامل سلولی، بيوشيميايی و بيومكانيكی موثر بر روی غضروف، سينويوم و نيز استخوان زيرغضرفی ايجاد شده و به مرور منجر به ازدست دادن كاركرد مفصلی و بروز علائم می شود. در اين بيماری عمدتا غضروف و استخوان زير غضروف مفاصل محيطی و ستون فقرات درگير می شود.
غضروف چيست؟
غضروف يك نسج همبند كاملا اختصاصی است و در محل هايی كه ساختمان نيمه جامد مورد لزوم است، بكار برده شده است تا علاوه برتامين شكل و قالب موردنظر، سبب استحكام، قابليت ارتجاع و تغيير شكل شود.
پيری غضروف و آرتروز
با افزايش سن تركيب شيميايی، ساختمان و خصوصيات مكانيكی غضروف مفصلی تغيير می كند. با افزايش سن حالت ارتجاعی غضروف ازبين می رود. درمراحل اوليه، سطح غضروف حالت صيقلی و براق خود را از دست می دهد و به تدريج زبر و مخملی می شود، سپس سطح غضروف تخريب و شكاف هايی در كف آن ظاهر می شود .
اين ضايعه به تدريج عميق تر می شود تا تمام ضخامت غضروف از بين رفته و استخوان زير آن نمايان می شود.
علائم مشترك در بيماران با آ رتروز مفاصل
- درد به دنبال استفاده ازمفاصل مبتلا.
- درد درشروع حركت و ياخشكی مفاصل به دنبال بی حركتی (كمتر از 30دقيقه) .
- كاهش دامنه حركات مفاصل .
- احساس عدم اطمينان و كاهش توانايی در انجام كارهای روزمره .
عوامل موثر بر آرتروز
پديده پيری : به دلايل متعدد، ازجمله عدم توانايی سلولهای غضروفی برای ترميم آسيب وارده، شل شدن ليگامان های دورمفصلی و ضعيف شدن عضلات موجب تسريع بروزآرتروز می شود.
عوامل ژنتيكی : آرتروز از نظر ژنتيكی نيز يك بيماری چند عاملی محسوب می شود .
عوامل مكانيكی : ازدياد فشار بر روی غضروف، می تواند آرتروز را بوجود آورد .
وزن : چاقی به ويژه در افراد مسن تاثير به سزايی در ازدياد شيوع آرتروز دارد. 50درصد زن های چاق مسن، آرتروز دارند .
- ورزش درسطح قهرمانی شيوع آرتروز را افزايش می دهد .
- فعاليت زياد و مستمر در به وجودآوردن آرتروز، سهيم است. آرتروز انگشتان در كارگرانی كه با دست كار می كنند و آرتروز زانو نيز در كارگرانی كه وزنه های سنگين حمل می كنند و زانو می زنند، ديده می شود.
- پيچ خوردگی و دررفتگی مفاصل پارگی منيسك، شكستگی ها و ضربه های مستقيم روی غضروف باعث ايجاد آرتروز می شود.
- ناتوانی عضلات زمينه ساز آرتروز می باشد.
عوامل التهابی : عفونت می تواند موجب آرتروز گردد.
تغذيه: مطالعات جديد اهميت تغذيه را در ايجاد و پيشرفت آرتروز نشان می دهد .
• ويتامن C ، E و D نقش موثري در پيشگيری از آرتروز دارند.
يائسگی ومحروميت ازاستروژن:
جايگزينی استروژن در زنان يائسه، خطر آرتروز را كم می كند.
درمان :
برای تخفيف درد، مفاصل دچار درد و سفتی را به مدت 20دقيقه 3-2 بار در روز گرم كنيد. برای گرم كردن مفصل از حوله داغ، وان داغ، لامپ های مادون قرمز، بالشتك هاي گرم كننده برقی، يا پمادها يا محلول های ايجادكننده گرمای عمقی استفاده كنيد. شنا در يك استخر آب گرم سودمند است .
اگر آرتروز گردن، باعث درد در بازوها شده باشد، از يك گردن بند نرم بی حركت كننده گردن استفاده كنيد.
عضلات اطراف مفاصل درگير را ماساژ دهيد، ماساژ خود مفاصل فايده ای ندارد.
در مورد آرتروز ستون فقرات، هنگام خواب به پشت خوابيده و از يك تشك سفت استفاده كنيد يا يك تخته چند لايه به قطر 2سانتی متر بين تخت فنری و تشك خود قرار دهيد. تشك های مواج در اين زمينه برای برخی افراد مفيد است.
از شرايطی كه باعث لرزيدن می شود، دوری كنيد. از زيرپوش يا گرم كن استفاده كنيد يا از فعاليت در محيط باز خودداری كنيد.
نگاه مثبت خود به زندگی را حفظ كنيد، اعتماد به نفس خود را از دست ندهيد. برای جلوگيری از تحليل عضلات به فعاليت های طبيعی خود، ادامه دهيد.
درمان غيردارويی:
جراحی های توصيه شده برای استئوآرتريت شديد شامل آیتروپلاستی (تعويض مفصل) و آرترودز(بی حركت كردن مفصل) می باشد.
درمان دارویی :
شامل آسپيرين يا ساير داروهای ضدالتهابی، استامينوفن( جهت درد و ناراحتی) تزريق كورتون ( به داخل مفاصلی كه دچار درد و سفتی هستند) می باشد. ساير داروها نيز برحسب نياز، ممكن است تجويز شود (نظير شل كننده های عضلانی و مسكن های قوی تر) .