آلرژی یا حساسیت غذایی چیست؟ (Food allergy)
آلرژی غذایی مسیول 20 درصد کل واکنش‌های ناخواسته بدن به غذاها می‌باشد. آلرژی غذایی درواقع پاسخ بیش‌ازحد سیستم ایمنی به برخی غذاها و یا افزودنی‌های خوراکی است. اولین باری که فرد غذایی را می‌خورد هیچ علامتی ایجاد نمی‌شود ولی این برخورد اول بدن را در وضعیت آماده‌باش قرار داده و هنگامی‌که فرد، غذا را برای بار دوم مصرف کند واکنش آلرژیک بروز خواهد کرد.
مکانیزم بروز آلرژی غذایی
آلرژی غذایی می‌تواند باواسطه آنتی‌بادی IgE (ازدیاد حساسیت سریع به فاصله 20 دقیقه تا یک ساعت) یا بدون واسطه IgE (پاسخ تأخیری) رخ دهد. در اغلب موارد در طی اولین برخورد با ماده آلرژن، سیستم ایمنی بدن یک آنتی‌بادی که ایمونوگلوبولین E (IgE) خوانده می‌شود را تولید می‌کند.
این IgE بر روی گیرنده‌های دو نوع سلول بدن به نام‌های ماست سل و ایوزینوفیل متصل می‌شود و سبب آزاد شدن هیستامین و دیگر مواد شیمیایی می‌شود. این مواد شیمیایی سبب بروز واکنش‌های آلرژیک در بدن می‌شوند. واکنش آلرژی ممکن است به فاصله کوتاهی پس از خوردن ماده غذایی شروع شود و یا بین خوردن ماده غذایی و بروز علایم، ساعت‌ها فاصله باشد.
علایم آلرژی زودرس در اغلب موارد عبارتند از: خس‌خس سینه، استفراغ، کهیر، آنژیوادم (تجمع مایع در بافت‌های بدن که سبب تورم می‌شود) و ضایعات خارش‌دار روی پوست و علایم آلرژی نوع تأخیری در اغلب موارد عبارتند از: اسهال، استفراغ، تحریک‌پذیری، دردهای شکمی و تأخیر رشد.
چند درصد کودکان و بالغین آلرژی غذایی دارند
شیوع حساسیت و آلرژی غذایی در کودکان شایع‌تر از بالغین است. در 8-6 درصد کودکان و 2-1 درصد بالغین آلرژی غذایی دیده می‌شود. شیوع آلرژی غذایی در کودکانی که مبتلابه سایر آلرژی‌ها هستند بالاتر است. حدود 35 درصد کودکان مبتلا به اگزما شدید دچار آلرژی غذایی نیز هستند و 6 درصد کودکان مبتلا به آسم، خس‌خس سینه ناشی از آلرژی غذایی را تجربه می‌کنند.
عوامل خطرزا برای ابتلا به آلرژی غذایی چیست؟
اگرچه عوامل خطرزا به‌طور کامل شناسایی نشده‌اند اما نقش برخی عوامل در بروز آلرژی مشخص‌شده است. وراثت نقش مهمی در ایجاد آلرژی دارد به‌طوری که اگر هر دو والد آلرژی داشته باشند، خط بروز آلرژی در کودک 75 درصد است و اگر یکی از والدین مبتلا به آلرژی باشد، خطر آن 50 درصد است.
مهمترین عوامل خطرزا بعد از عامل وراثت، عدم تغذیه انحصاری با شیر مادر در 6 ماه اول زندگی و شروع زودرس تغذیه تکمیلی (قبل از 6 ماهگی) است.
درباره عوامل مؤثر دیگر مطالعاتی انجام‌شده که نتایج ضدونقیض گزارش‌شده است ازجمله این عوامل می‌توان به مصرف غذای آلرژی‌زا توسط مادر در دوران بارداری، نژاد، جنسیت جنین، سن مادر به هنگام بارداری، زایمان سزارین، تعداد بارداری‌های مادر و تماس با آلودگی‌های زیست‌محیطی اشاره کرد.
همچنین گفته می‌شود که گردوغبار، گرده گل‌ها و گیاهان، دود سیگار، استرس، سرما و یا ورزش شدید بعد از خوردن غذا ممکن است علایم بالینی آلرژی غذایی را تشدید کنند.
علائم آلرژی چیست؟
نوع و شدت علایم آلرژی غذایی از فردی به فرد دیگر و برحسب نوع ماده آلرژن متفاوت است. شایع‌ترین علایم و نشانه‌های آلرژی غذایی عبارتند از:
. درگیری گوارشی: خارش و سوزش دهان، تهوع، استفراغ، نفخ، اسهال، درد شکمی، وجود خون در مدفوع، بی‌اختیاری و...
. درگیری پوستی: کهیر، خارش، اگزما، تورم لب‌ها و زبان و صورت و گلو، قرمزی پوست، تورم و قرمزی دور چشم و...
. درگیری دستگاه تنفسی: خس‌خس سینه، گرفتگی صدا، تنگی نفس، سرفه مزمن و...
. درگیری دستگاه گردش خون: افت فشارخون، تپش قلب و تغییرات ریتم قلبی و...
. درگیری سیستم عصبی: سرگیجه، اضطراب، سردرد، سبکی سر، کاهش سطح هوشیاری، خواب‌آلودگی و...
تهیه کننده: جناب آقای دکتر جوادی