اهدای خون و مزایای آن

اهدای خون چگونه انجام میشود؟

اهدای خون هنگامی رخ می‌دهد که یک فرد سالم به‌طور داوطلبانه مقدار مشخصی از  خون  خود را در یک مرکز انتقال خون هدیه می‌کند. خون اهدا شده پس از انجام  آزمایش‌های غربالگری  و تأیید سلامتی به‌منظور تهیه فراورده‌های خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد و یا از طریق  بانک خون  مراکز درمانی به افراد دیگر  تزریق  می‌شود. فرایند اهدا و تزریق به دریافت‌کنندگان،  انتقال خون  نام دارد

در  کشورهای توسعه یافته  و اکثر  کشورهای در حال توسعه، بیشترین اهدا کنندگان خون را افراد داوطلبی تشکیل می‌دهند که در قبال آن پولی دریافت نمی‌کنند. در کشورهای فقیرتر، افراد معمولاً خون خود را برای انتقال به اعضای خانواده و یا دوستان‌شان اهدا می‌کنند.

شرایط اهدای خون

اهدا کنندگان برای مواردی که ممکن است باعث به‌خطرانداختن ایمنی خون شوند مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. غربالگری شامل آزمایش برای آلودگی‌هایی مانند  اچ‌آی‌وی  و  هپاتیت  است که می‌توانند از طریق خون، منتقل شوند.

همچنین انجام پرسش‌هایی در مورد پیشینه پزشکی و معاینه  فیزیکی دهندهٔ خون می‌تواند از به‌خطر افتادن سلامتی او جلوگیری کند. فاصله بین دو اهدای خون در کشورهای مختلف متفاوت است، به‌عنوان مثال در آمریکا این زمان ۸ هفته (۵۶ روز) برای اهدای خون کامل است.

مقدار خون زمان اهدای خون چقدر است؟

روش و مقدار خونی که از دهندگان گرفته می‌شود نیز متفاوت است، اما معمولاً برای خون کامل این مقدار ۵۰۰ سی سی است. بسیاری از اجزای سازنده خون، عمر مفید کوتاهی دارند و نگهداری و عرضه مداوم آنها با مشکلاتی همراه است.

امور مربوط به اهدای خون در کشورهای مختلف توسط سازمان‌های متفاوتی انجام می‌پذیرد، مثلاً در  استرالیا  توسط  سرویس خون صلیب سرخ  این کشور و در  ایران  توسط  سازمان انتقال خون  انجام می‌گیرد. از نظر  سازمان بهداشت جهانی  وجود ۲ درصد اهدا کننده در جامعه قابل قبول است. این آمار در کشور ایران برابر با ۲/۲ درصد است.

برای ترغیب مردم جهان به اهدای خون و افزایش سطح آگاهی آنان، روز ۱۴ ژوین (۲۴ خرداد) به عنوان روز جهانی اهدا کنندگان خون نام‌گذاری شده‌است. سازمان بهداشت جهانی، جامعه بین‌المللی انتقال خون، اتحادیه بین‌المللی سازمان اهداکنندگان خون و  فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر  چهار ارگان جهانی حامی اهدای خون هستند.

عوارض احتمالی اهدای خون

. تجمع خون زیر پوست(هماتوم)

تحر. یک تحربک عصب 

. خونریزی تاخیری

. اسیب به عصب

. التهاب رگ (ترومبوفلبیت)

تمامی مراکز اهدای خون، برای داوطلبان شرایطی را در مد نظر دارند. اهدا كننده باید درشرایط خوب و در وضعیت سلامت جسمانی و روانی باشد. همچنین وضعیت روحی داوطلب در هنگام اهدای خون خیلی مهم است و باید از این نظر آمادگی لازم جهت اهدای خون را داشته باشد.

پزشک مركز خون گیری، پیش از اهدای خون، داوطلبان را بررسی و معاینه می کند. این بررسی شامل مصاحبه پزشکی در باره سوابق سلامتی، رفتارهای فردی و انجام یک معاینه مختصر می باشد. در صورتی که فرد داوطلب اهدای خون، تمامی شرایط لازم برای اهدای خون را داشته باشد می تواند خون اهدا كند.

لازم به ذكر است سهم مهمی از تضمین سلامت خون بستگی به دقت و صداقت داوطلبان اهدای خون در پاسخ گویی به سؤالات پزشك در حین مصاحبه و معاینه دارد. البته برای حفظ سلامت خون، با توجه به سوابق پزشكی، مسیولیت پذیرش و یا عدم پذیرش داوطلب به عهده پزشك مركز خون گیری می باشد. در اینجا شرایط اصلی داوطلبان اهدای خون آورده شده است.

چه سنی برای اهدای خون مناسب است؟

حداقل سن قابل قبول برای اهدای خون 18 سال تمام و حداكثر سن 60 سال تمام می باشد. حداكثر سن برای اولین اهدای خون 60 سال می باشد. برای دفعات بعدی اهدا كننده مستمر حداكثر 65 سال است .در اهدا كنندگان مستمر بالای 65 سال تنها در صورت داشتن مجوز از مدیر پزشكی پایگاه خونگیری به عمل آید.

میزان نرمال هموگلوبین و هماتوکریت در اهدای خون

میزان هموگلوبین قابل قبول، حداقل 5/12 گرم در دسی لیتر و هماتوكریت 38 % می باشد.

درجه حرارت دهان برای اهدای خون

سالی چندبار می‌توانیم خون اهدا کنیم؟

فواصل اهدای خون كامل 8 هفته (56 روز) است. یعنی اهدا كننده با فاصله  8 هفته می تواند مجدداً خون اهدا نماید، مشروط بر این كه تعداد دفعات اهدای خون در طی 12 ماه از 4 بار برای آقایان و 3 بار برای خانم ها تجاوز نكند. بهتر است آقایان با فواصل 3 ماهه و خانم ها با فواصل 4 ماهه نسبت به اهدای خون اقدام نمایند.

بهترین فصل برای اهدای خون

بهترین فصل برای اهدای خون معمولاً بهتر است. در این فصل، به دلیل تغییرات دما و کاهش بیماری‌های فصلی، نیاز به خون افزایش می‌یابد. همچنین، بهار زمانی است که بسیاری از افراد از خواب زمستانی بیدار شده و احساس انرژی بیشتری دارند. این احساس خوشایند نه‌تنها انگیزه‌ای برای اهدای خون ایجاد می‌کند، بلکه می‌تواند بر روحیه جامعه نیز تأثیر مثبتی بگذارد. بنابراین، اهدای خون در این فصل می‌تواند به نجات جان بسیاری از بیماران کمک کند و حس همبستگی اجتماعی را تقویت نماید.

حداقل وزن برای اهدای خون

حداقل وزن برای اهدای خون از 50 كیلوگرم به بالا است.

تعداد ضربان قلب نرمال برای اهدای خون

پزشك مرکز اهدای خون، حداقل برای مدت 15 ثانیه نبض اهدا كننده را شمارش می كند و بطور معمول تعداد نبض بین 50 تا 100  عدد در دقیقه جهت اهدای خون مورد قبول است. اهدا كنندگانی كه تعداد نبض كمتر از 50 عدد در دقیقه دارند‏ تنها در صورتی پذیرفته می شوند كه ورزشكار حرفه ای یا قهرمانی باشند.

محدوده مجاز فشارخون برای اهدای خون چقدر است؟

فشار خون بیشینه ( سیستولیك) باید مابین 90-180 میلی متر جیوه و فشار خون كمینه(دیاستولیك) باید مابین 50- 100 میلی متر جیوه باشد. فشار خون بیشینه نباید بیشتر از 180 میلیمتر جیوه و فشار خون كمینه نباید بیشتر از 100 میلیمتر جیوه باشد.

اهدا كنندگانی كه فشار خون بیشینه بیش از 180 میلی متر جیوه و فشار خون كمینه بیش از 100 میلی متر جیوه دارند‏ فقط پس از ارزیابی پزشك مركز اهدای خون، پذیرفته می شوند. اهداکنندگانی که دارو مصرف می کنند باید از نظر مناسب بودن برای اهدای خون ارزیابی شوند.

دوره پنجره چیست؟

آیا می دانید اگر در دوره پنجره، خون خود را اهدا کنید ، هیچ آزمایشی آن را تشخیص نمی دهد؟

در تشخیص اغلب بیماری های عفونی، مبنای آزمایش های رایج طبی، پیدا کردن آنتی بادی ضد عوامل بیماری زا در خون های آزمایش شده می باشد و نه پیدا کردن خود این عوامل. از زمان ورود عامل بیماری زا به بدن فرد آلوده تا ساخته شدن آنتی بادی ضد آن ممکن است هفته ها حتی ماه ها طول بکشد.

در این فاصله زمانی، آزمایش های طبی، آلودگی را نشان نمی دهند. به زبان دیگر در روند تشخیص آزمایشگاهی فاصله یا روزنه ای ایجاد می شود که این فاصله را به اصطلاح " دوره پنجره " می نامیم. بنابراین در این دوره گرچه درخون افراد ویروس وجود دارد ولی نتیجه آزمایش آن ها منفی است. چنانچه این خون به فردی تزریق شود می تواند سبب انتقال بیماری به فرد دریافت کننده خون شود.

انواع اهدا خون

- اهدا خون غیرخودی (آلوژنیك)

انواع اهداكنندگان اهدا خون غیرخودی (آلوژنیك)

1. اهداكنندگان پولی

این افراد در ازای دریافت پول خون اهدا می نمایند. از آنجاییكه این افراد ممكنست به خاطر دریافت پول به سوالات مربوط به رفتارها وسلامت خود پاسخ صحیح ندهند نمی توانند بعنوان منبع تامین خون سالم معرفی شوند.

2. اهداكننده جایگزین/فامیلی

این افراد در زمانی كه خون آنها مورد نیز یكی از اعضاء خانواده یا آشنایان می باشد خون اهدا می نمایند .این افراد ممكنست به خاطر تحت فشار بودن از طرف اعضای خانواده ویا نگرانی برای خود بیمار به سوالات پاسخ صحیح ندهند و باعث انتقال آلودگی به فرد گیرنده خون شوند. همچنین بستگان بیمار نیازمند به خون ممكن است افرادی را با پرداخت پول تشویق به اهدای خون به جای خود نمایند .

3. اهداكنندگان داوطلب

این افراد به صورت كاملا داوطلبانه وبدون در نظر گرفتن پاداش مادی خون خود را اهدا می نمایند.انگیزه اصلی این افراد كمك به دیگران است. دلایل اندكی جهت پنهان كردن اطلاعات مربوط به آن بخش از سلامت و روش زندگی فرد كه آنهارا برای اهدای خون به طور موقت نامناسب می نماید دارند وخون سالم‌تری را می توانند اهدا كنند.