بوتوليسم چيست؟

انواع بوتولیسم

بوتولیسم غذایی که با خوردن غذاهای حاوی سم ایجاد می شود. بوتولیسم زخم که حاصل عفونی شدن زخم با باکتری کلستریدیوم بوتولینم است. بوتولیسم نوزادان که با مصرف ذرات حاوی باکتری ایجاد می شود.

این ذرات در روده رشد و سم آزاد می کنند. تمام اشکال بوتولیسم کشنده است و به عنوان اورژانس‌های پزشکی در نظر گرفته می شود. کلستریدیوم بوتولینوم ارگانیسم میله‌ای شکلی است که در وضعیت کم اکسیژن(بی هوازی) بهتر رشد می کند.

باکتری در حالت غیرفعال زنده می ماند تا این که در شرایط مناسب برای رشد قرار بگیرد. 7 نوع سم بوتولیسم شناخته شده اند که با حروف A تا G نشانی داده می شوند. تنها انواعA ،B ،E ،F در انسان سبب بیماری می شوند.

آمار شیوع بوتولیسم

در امریکا سالانه به طور متوسط 110 مورد بوتولیسم گزارش می شود که از این تعداد 25درصد غذایی، 72درصد نوزادی و بقیه بوتولیسم زخم است. بوتولیسم غذایی اغلب با خوردن غذاهای آلوده کنسروی ایجاد می شود. تعداد مسمومیت های بوتولیسم غذایی و نوزادی در سال‌های اخیر کمی کاهش یافته است ، ولی بوتولیسم زخم بخصوص در کالیفرنیا افزایش داشته است.

علائم سم بوتولیسم

بوتولیسم با علائم دوبینی، دید بلوری، افتادگی پلک‌ها، صحبت‌های درهم و نامشخص، اشکال در بلع، خشکی دهان و ضعف عضلانی همراه است. در نوزادان دچار بوتولیسم خواب آلودگی، گریه ضعیف، یبوست و تن عضلانی بسیار ضعیف دیده می شود. در صورت عدم درمان اولیه، فلج دست‌ها، پاها و حلق و عضلات تنفسی پیش خواهد آمد.

در حالت مسمومیت غذایی نشانه های بیماری عموما 18تا 36ساعت پس از خوردن غذای آلوده ایجاد می‌شود، ولی از 6ساعت تا 10 روز بعد هم احتمال بروز علائم هست.

راه‌های تشخیص بوتولیسم 

از آنجا که علائم این بیماری با بعضی بیماری های عصبی عضلانی مثل سندرم گیلن باره و بیماری میاستینی گراویس تشابه دارد نیاز به بعضی معاینات و تسمتهای تخصصی تر برای تشخیص قطعی وجود دارد. از جمله این تسمتها اسکن مغز، آزمایش مایع نخاعی ، و الکترومیوگرام EMGاست. قطعی ترین راه تشخیص بوتولیسم تزریق سرم خون یا مدفوع بیمار به بدن موش و بررسی علایم در آن است.
درمان
به دلیل نارسایی تنفسی و فلج ناشی از بوتولیسم شدید، نیاز به استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی برای چند هفته وجود دارد. علاوه بر این مراقبت های ویژه پزشکی و پرستاری لازم است. پس از چند هفته بتدریج علایم فلج کاهش می یابد. در صورت تشخیص در مراحل اولیه بوتولیسم غذایی و بوتولیسم زخم می توان با استفاده از یک آنتی توکسین(ضدسم) که فعالیت سم را در جریان خون متوقف می کند درمان را شروع کرد؛ البته در این حالت هم نیاز به بستری و تحت نظر بودن بیمار هست.
گاهی برای خارج کردن غذای آلوده از معده ، بیمار را وادار به استفراغ یا از تنقیه درمانی استفاده می کنند.
عوارض
نارسایی تنفسی ناشی از بوتولیسم می تواند منجر به مرگ شود، البته در 50سال اخیر میزان مرگ و میر در مبتلایان به بوتولیسم از 50درصد به 8درصد کاهش پیدا کرده ، اما عوارضی همچون خستگی زودرس و تنفس کوتاه تا مدتها باقی می ماند که نیاز به درمان درازمدت دارد.
پیشگیری
بوتولیسم قابل پیشگیری است. همان طور که می دانید بوتولیسم غذایی ناشی از کنسروهایی با محتویاتی است که اسیدیته پایین دارند، مثل کنسرو لوبیا، ذرت ، ماهی و...
البته شیوع بوتولیسم از منابع غیرمعمول مثل سیر، فلفل و گوجه فرنگی سرخ شده در روغن که خوب نگهداری نشده اند و سیب زمینی پخته ای که داخل فویل آلومینیوم نگهداری می شود و دیگر غذاهایی که به طور بهداشتی ذخیره نشده اند نیز دیده شده است.
سیب زمینی و دیگر غذاهای پخته تا زمان مصرف باید گرم بمانند یا این که در ظروف بهداشتی داخل یخچال نگهداری شوند.
از آنجا که سم بوتولیسم در حرارت بالا از میان می رود کنسروها پیش از مصرف باید در حدود 10تا 20دقیقه جوشانده شوند. عسل یکی از خوراکی هایی است که احتمال آلودگی با باکتری کلستریدیوم بوتولینوم را دارد، بنابراین بهتر است برای تغذیه نوزادان کمتر از 12ماهه مصرف نشود.