علت لخته خون چیست؟
لخته خون(ترومبوز) یک فرآیند طبیعی است که در بدن برای جلوگیری از خونریزی اتفاق می‌افتد. علت ایجاد لخته خون معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
1. جراحت یا آسیب به دیواره رگ‌ها
هنگامی که یک عروق خون آسیب می‌بیند، بدن به‌طور طبیعی برای جلوگیری از خونریزی به کمک لخته خون می‌آید. این لخته‌ها با تجمع پلاکت‌ها و پروتئین‌های خاص به نام فاکتورهای لختگی در محل آسیب تشکیل می‌شوند.
2. فاکتورهای خطر
برخی شرایط می‌توانند خطر لخته شدن خون را افزایش دهند. این عوامل شامل:
. بی‌حرکتی طولانی مدت: مانند نشستن طولانی مدت در سفرهای هوایی یا بستری در بیمارستان.
. بیماری‌ها: مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و دیابت، که می‌توانند خطر لخته شدن را افزایش دهند.
. هورمون‌ها: استفاده از قرص‌های ضد بارداری یا هورمون درمانی می‌تواند خطر تشکیل لخته را بالا ببرد.
. سن و وراثت: برخی افراد به دلیل زمینه‌های ژنتیکی مستعد ابتلا به لخته خون هستند.
در نهایت، لخته‌های خون در حالی که برای جلوگیری از خونریزی ضروری هستند، در برخی موارد می‌توانند منجر به مشکلات جدی مانند سکته یا آمبولی ریوی شوند. به همین دلیل، شناخت و مدیریت عوامل خطر برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های ناخواسته اهمیت دارد.
نقش مواد غذایی در پیشگیری از لخته خون
در مطلب قبلی، توصیه های لازم برای جلوگیری از ایجاد لخته ی خون در رگ های بدن را برای شما بیان کردیم. در این مقاله مواد غذایی مفید برای پیشگیری از این عارضه را نام برده و نقش آنها را توضیح می‌دهیم. از جمله مواد غذایی که در پیشگیری از ایجاد لخته خون موثر است عبارتند از:
روغن زیتون؛ موثر در جلوگیری از لخته خون
این روغن علاوه بر اثر حفاظتی بر روی سرخرگ های بدن، چسبندگی پلاکت‌های‌خون را به تأخیر می‌اندازد؛ زیرا مقدار ترومبوکسان را که از عوامل افزایش دهنده ی چسبندگی پلاکت‌هاست ، کاهش می دهد. نمونه‌ی بارز این اثر مفید رژیم غذایی مدیترانه‌ای می‌باشد که غنی از زیتون ، ماهی ، سیر یا حبوبات و سبزیجات می‌باشد و به همین علت است که آمار مبتلایان به بیماری‌های قلبی – عروقی در کشورهای حاشیه‌ی دریای مدیترانه به کمترین مقدار رسیده است.
چای؛ موثر در پیشگیری از لخته خون
چای چه به‌صورت سبز یا سیاه، با دارا بودن ترکیبات مفید و موثر، مانع تجمع پلاکت‌ها و تولید ترمبوکسان گردیده و قابلیت حل شدن لخته‌های ایجاد شده را افزایش می‌دهد.
از جمله‌ی ترکیبات تاثیرگذار در چای، می‌توان به نوع خاصی از تانن به‌نام کاتچین اشاره کرد که نه تنها هم تراز آسپرین از تجمع پلاکت‌ها جلوگیری می‌نماید، بلکه از تکثیر سلول‌های ماهیچه‌ای صاف دیواره‌ی شریان‌ها نیز که تحت تأثیر کلسترول-LDL افزایش یافته تولید می‌شود و منجر به تشکیل پلاک در دیواره‌ی سرخرگ‌ها می‌شود، تا اندازه‌ای جلوگیری می‌کند. مصرف رژیم غذایی مدیترانه ای، میزان ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی را خیلی کاهش می دهد.
زنجبیل زیره و جعفری؛ سه ادویه موثر در جلوگیری از لخته خون
این سه ادویه ی معطر، از تجمع پلاکت‌ها جلوگیری کرده و در رقیق کردن خون تأثیرگذارند، به‌ویژه اینکه بعضی از متخصصان، اثر جعفری را هم تراز نقش آسپرین می‌دانند و احتمال می‌دهند اوجنول(EUGENOL) موجود در جعفری خشک، حتی بعد از تشکیل لخته نیز اثر مفید خود را در کاهش حجم و بر طرف کردن بعضی از لخته‌ها از طریق سیستم پروستاگلاندین اعمال می‌کند.
ماده‌ی فعال موجود در زنجبیل نیز جینجرول(GINGEROL) نام دارد که اثر مشابهی با آسپرین دارد(همانطور که می دانید آسپرین دارویی است که از لخته شدن خون در رگ ها جلوگیری می کند).
از افرادی که در حال حاضر از داروهای ضد انعقادی مثل آسپرین استفاده می‌کنند، درخواست می کنیم قبل از شروع کردن به مصرف زنجبیل با پزشک معالج خود مشورت کنند.
استفاده‌ی مداوم از سیر، پیاز و سبزیجات به صورت خام یا پخته، ولی بدون افزودن روغن‌های حیوانی یا روغن جامد و نمک زیاد، احتمال سکته‌های مغزی ناشی از لخته شدن خون یا خونریزی‌های ناشی از پاره شدن رگ‌های مغزی را به نحو چشمگیری کاهش می‌دهد.
فلفل قرمز تند
مصرف فلفل قرمز تند، اثر کوتاه مدتی بر روی جلوگیری از لخته شدن خون از خود نشان می‌دهد.
قارچ‌های سیاه یا گوش درخت برای جلوگیری از لخته خون
این قارچ‌ها دارای مواد رقیق کننده‌ی خون هستند، از جمله‌ی این مواد می‌توان از آدنوزین نام برد که در سیر و پیاز نیز موجود است.
اگر شما نیز مثل بعضی از افراد با خوردن انواع ادویه‌جات دچار ناراحتی معده می‌شوید، از خوردن آنها خودداری کنید.
میوه‌ها و سبزی‌ها
به‌طور کلی میوه‌ها و سبزی‌ها به‌علت دارا بودن ویتامین C و فیبرهای محلول و نامحلول، یک عمل حفاظتی در قبال افزایش غلظت خون و کاهش میزان فیبرینوژن(پروتئینی که تبدیل به لخته می شود) و افزایش فشار خون دارند.
به همین علت افرادی که گیاه خوارند، نه تنها احتمال ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ را از خود دور کرده‌اند، بلکه دارای خون رقیق‌تر و فشارخون و فیبرونوژن پایین‌تری نسبت به افراد هم سن و سال خود هستند.
از طرف دیگر استفاده‌ی مداوم از سیر، پیاز و سبزی جات به صورت خام یا پخته، ولی بدون افزودن روغن‌های حیوانی یا روغن جامد و نمک زیاد، احتمال سکته‌های مغزی ناشی از لخته شدن خون یا خونریزی‌های ناشی از پاره شدن رگ‌های مغزی را به نحو چشمگیری کاهش می‌دهد.