فشار خون و راه های کنترل فشار خون

طبقه بندی فشارخون

در این طبقه بندی آستانه فشار خون بدون در نظر گرفتن سایر عوامل خطر و بیماری های همراه برای افراد بزرگسال 18 سال و بالاتر تعیین شده است. (جدول 1)

فشار خون طبیعی

در یك فرد سالم در حال استراحت فشارخون كمتر از 80/120 میلی متر جیوه است .یعنی فشار سیستول كمتر از 120 و دیاستول كمتر از 80 میلی متر جیوه است.

پیش فشار خون بالا

یعنی فشار سیستول بین 120 تا 139 و یا فشار دیاستول بین 80 تا 90 میلی متر جیوه است.منظور مقدار فشارخونی است كه ما بین مقدار طبیعی و مقدار فشارخون بالا است.

فشار خون بالای مرحله یك 

یعنی فشار سیستول بین 140 و 159 و یا فشار دیاستول بین 90 و 99 میلی متر جیوه است. اگر فقط فشار سیستول یا فقط فشار دیاستول در این حد باشد، باز هم فشارخون بالای مرحله یك محسوب می شوند. 

فشار خون بالای مرحله دو

یعنی فشار سیستول 160 میلی متر جیوه و بیشتر و یا فشار دیاستول100 میلی متر جیوه و بیشتر است.اگر فقط فشار سیستول یا فقط فشار دیاستول در این حد باشد، باز هم فشارخون بالای مرحله دو محسوب می شوند. 

 فشار خون سیستول 180 میلی متر جیوه و بیشتر و یا فشار دیاستول110 میلی متر جیوه و بیشتر به عنوان كریز فشارخون محسوب می شود و اقدام اورژانسی نیاز دارد.

در بعضی افراد ممكن است فقط فشارخون سیستولی بالاتر از حد طبیعی باشد(140 میلیمتر جیوه یا بیشتر) مانند فشارخون82/ 148میلی متر جیوه كه به آن فشارخون بالای سیستولیتن‌ها می‌گویند.فشارخون بالای سیستولی بیشتر در افراد سالمند دیده می شود.

در بعضی افراد ممكن است فقط فشارخون دیاستولی بالاتر از حد طبیعی باشد (90 میلیمتر جیوه یا بیشتر) مانند فشارخون96/ 134میلی متر جیوه كه به آن فشارخون بالای دیاستولی تنها می گویند.

افرادی كه فشارخون آنها در محدوده پیش فشارخون بالاست، در معرض خطر افزایش فشارخون هستند . در این افراد احتمال ابتلاء به فشارخون بالا زیاد است.

هم چنین اگر فشارخون در افراد مبتلا به بیماری قلبی، كلیوی، سكته مغزی و دیابت در این محدوده باشد به عنوان فشارخون بالا محسوب می شود و باید تحت درمان قرار گیرند. در این افراد فشارخون طبیعی کمتر از مقداری است که برای سایر افراد در نظر گرفته شده است.

فشارخون باید بر اساس چند اندازه گیری که در موقعیت های جداگانه و در طول یک دوره اندازه گیری شده است، تشخیص داده شود.

در زمان اندازه گیری فشارخون در هر شرایطی مانند مطب،بیمارستان ،داخل آمبولانس و خانه باید عوامل تاثیر گذار بر فشارخون به دقت مورد توجه قرار گیرد.

فقط پزشک می تواند تایید كند فرد به بیماری فشارخون بالا مبتلا است. اغلب پزشکان قبل از این که در مورد بالا بودن فشارخونتصمیم بگیرند، چندین بار در روزهای مختلف فشار خون فرد را کنترل می کنند.

اگر فرد فشارخون بالا داشته باشد ، لازم است بطور منظم فشارخون خود را اندازه گیری کند و زیر نظر پزشک تحت درمان قرار گیرد.

جدول 1:طبقه بندی فشارخون در افراد بزرگسال

فشار خون پایین چه زمانی رخ می‌دهد؟

فشارخون پایین زمانی رخ می دهد که فشار سیستول کمتر از 90 میلیمتر جیوه باشد و فشار دیاستول هم پایین تر از 60 میلی متر جیوه یا 25 میلیمتر جیوه کمتر از مقدار فشارخون طبیعی هر فرد باشد.

فشارخون پایین گاهی نشانه ای از موارد جدی مثل شوک است که یک وضعیت تهدید کننده زندگی است. اگر فرد سر گیجه دارد یا احساس ضعف و بیحالی دارد و فشارخون وی هم كمتر از حد طبیعی است،فوراً باید با پزشک خود تماس بگیرد.

عوارض فشار خون بالا

اگر فشارخون از حد طبیعی بالاتر رود عوارض مهمی به دنبال دارد. فشارخون بالا یكی از عوامل خطرساز بیماری‌های عروق كرونر قلب(عروقی كه به قلب خون می رسانند) است و علاوه بر قلب(سكته قلبی و نارسایی قلبی) به اعضای حیاتی مهم دیگری مثل مغز(سكته مغزی)، كلیه(نارسایی مزمن كلیوی) و چشم(اختلال دید به علت خونریزی شبكیه) نیز آسیب جدی می رساند.

با ملاحظه جدول فوق معلوم می شود که کمی بی دقتی در اندازه گیری فشار ها می تواند در دسته بندی فشار تغییر ایجاد کند از آنجایی که بر خورد درمانی با پر فشاری خون بر حسب اینکه فشار بصورت خفیف یا متوسط و یا شدید و یا خیلی شدید باشد متفاوت است.

جدول فوق به راحتی اهمیت اندازه گیری صحیح فشار سیستول و دیاستول را نشان می دهد. اما در همین حال یکی از نادرست ترین اندازه گیری ها در کلینیک ها اندازه گیری فشار خون است.

اهمیت دیگر اندازه گیری صحیح فشار خون از آن جهت است که هر یک از فشار های سیستول و دیاستول اطلاعات بسیار مهمی از وضعیت بالینی بیمار بدست می دهند.

اگر فشارخون بالا به موقع شناخته شود و به موقع درمان و كنترل شود، می توان بسیاری از عوارض فشارخون بالا را پیشگیری كرد.

علائم فشار خون بالا

همانطور كه قبلا اشاره شد فشارخون بالا معمولا بدون علامت است و به آن قاتل بی صدا(خاموش) می‌گویند و به علت عوارض جانبی جدی آن، تنها راه پی بردن به آن، اندازه گیری منظم فشارخون در هر فرد است.

در زمانی که نیاز به ارزیابی سلامت قلبی عروقی، غربالگری و شناسایی بیماری فشارخون بالا و پایش اثر بخشی درمان در بیماران مبتلا به فشار خون بالا وجود دارد، فشارخون اندازه گیری می شود.