نقش تغذيه و پيشگيری از سرطان

سرطان سومین عامل مرگ و میر در ایران است.سالانه بیش از 70000 مورد جدید سرطانی در كشور اتفاق میافتد. انتظار میرود بروز موارد سرطانی در دودهه آینده به دو برابر افزایش یابد. یك سوم مرگ و میر ناشی از سرطان با نوع  تغذیه و سبك زندگی  ارتباط دارد.

نوع تغذیه‌ای که در پیشگیری از سرطان نقش دارد

رژیم غذایی سالم و تركیب مناسب مواد غذایی خطر ابتلا به بسیاری از سرطان ها را كاهش می‌دهد. هزاران ماده شیمیایی در یك رژیم غذایی متعارف وجود دارد كه حاوی مواد مهار كننده و تقویت كننده روند ایجاد سرطان هستند. عوامل پیشگیری كننده نقش مهمی در كاهش خطر ابتلا به سرطان دارد. عوامل تقویت كننه احتمال بروز سرطان را افزایش می دهند.
تركیب مناسب مواد غذایی میتواند خطر ابتلا به سرطان راكاهش دهد. انتخاب یك رژیم غذایی سالم و مصرف روزانه دو سوم مواد غذایی گیاهی و یك سوم مواد غذایی حیوانی ابزار مهمی در پیشگیری از سرطان است

چه مواد غذایی پیشگیری كننده سرطان است؟ 

 تغذیه نقش موثری در پیشگیری از سرطان دارد، از جمله عوامل پیشگیری کننده سرطان عبارتند از:

فیبر موجود در مواد غذایی

فیبر، در لایه بیرونی غلات كامل (سبوس نگرفته )، میوه ها (گلابی، سیب، موز، تمشك)، میوه های خشك (آلو خشك، انجیر، خرما، كشمش یا زرد آلوی خشك)، سبزیجات، حبوبات(عدس، نخود، لوبیا)، خشكبار و دانه‌ها وجود دارد. رژیم غذایی با فیبر زیاد میتواندخطر ابتلا به سرطان را كاهش دهد.

سزیجات برگ دار به رنگ سبزه تیره

سبزیجات  برگ دار به رنگ سبزه تیره مانند كاهو،كلم پیچ، اسفناج و برگ چغندر دارای مقدار فراوانی فیبر غذایی، فولات و كاروتنویید می باشند. علاوه بر این سبزیجات برگی تیره رنگ حاوی ویتامین k  هستند كه به محكم شدن استخوان ها كمك میكنند و از طرفی می‌توانند از بدن در برابر سرطان های دهان، حنجره، لوز المعده، ریه، پوست  و معده محافظت كنند. 

مصرف غلات كامل از عوامل پیشگیری کننده سرطان

به میزان اندكی فرآوری شده اند و بنا براین مقدار بیشتری از ارزش غذایی آنها حفظ شده است. مصرف غلات كامل، میتواند خطر سرطان های خاص، دیابت نوع دو و بیماری قلبی را كاهش دهد. نان تهیه شده از غلات كامل مصرف كنید، در سوپ خود جو بریزیذ و آرد جو دوسر (بلغور جو ) را به گوشت چرخ كرده اضافه كنید. 

آب و نوشیدنی‌های دیگر 

نوشیدن مایعات باعث افزایش ادرار شده و خطر سرطان رابه دلیل كاهش غلظت عوامل سرطان زای موجود در  مثانه و كاهش مدت زمانی كه این عوامل با مخاط مثانه در تماس هستند كم میكند.

ادویه از عوامل پیشگیری کننده سرطان 

"كوركومین" جز اصلی زرد چوبه است و مادها یاست كه خاصیت ضد سرطانی دارد "كورمین" می‌تواند تغییر شكل، تكثیر  و حمله سلول‌های سرطانی را در انواعی از سرطان‌ها مهار كند.

مواد غذایی رنگی موثر در پیشگیری از سرطان

میوه ها و سبزی جات سرشار از مواد مغذی هستند كه با سرطان مبارزه میكنند و هر چه پر رنگ تر باشند، مواد مغذی بیشتری در بر دارند. این مواد غذایی در رسیدن به وزن مناسب و حفظ آن مفید هستند و از این طریق خطر سرطان را كاهش میدهند. اضافه وزن و چاقی، خطر سرطان های روده بزرگ، مری  و كلیه را افزایش می دهند. در طول روز حداقل پنج وعده میوه و سبزی مصرف كنید.

آنتی اكسیدان ها موثر در پیشگیری از سرطان

برای كمك به مبارزه با رادیكال های آزاد(مواد شیمیایی كه در فرایند پیر شدن نقش دارند) باید غذاهایی بخورید كه سرشار از آنتی اكسیدان هستند.

انتی اكسیدان ها در سبزیجات  و میوه های رنگی مانند انواع توت ،شلغم و گوجه فرنگی یافت میشوند. به منظور كاهش خطر ابتلا به سرطان و بیماری قلبی ،رژیم غذایی روزانه باید شامل حداقل 5 سهم میوه و سبزیجات باشد.

لبنیات از عوامل پیشگیری کننده سرطان

لبنیات منبع غنی كلسیم هستند. كلسیم ماده معدنی است كه باعث پیشگیری از پولیپ ها و سرطان روده بزرك میشود. اما باید از مصرف لبنیات پر چرب كه دارای چربی اشباع شده هستند پرهیز كنیم.

استفاده از لبنیات كم چربی یا بدون چربی میتواند بهترین انتخاب برای رژیم غذایی باشد. لبنیات غنی شده با ویتامین D نیز میتواند به افزایش میزان جذب كلسیم توسط بدن و كاهش خطر سرطان های روده بزرگ و پستان كمك كند.

فولات موثر در جلوگیری از سرطان

فولات ویتامین B مهمی است كه میتواند به محافظت از بدن در برابر سرطان های روده بزرگ و پستان كمك كند و فولات به مقدار فراوان در فراوردهای گندم سبوس نگرفته،آب پرتغال، خربزه، توت فرنگی، مار چوبه، تخم مرغ، لوبیا، دانه آفتاب گردان و سبزیجات برگی سبز رنگ ماننند اسفناج وجود دارد. بهترین راه بدست اوردن فولات خوردن قرص حاوی آن نیست،بلكه باید به مقدار كافی میوه ،سبزی وغلات كامل مصرف شود.

چه عواملی ریسک بروز سرطان را تقویت می‌کنند؟

از جمله عوامل تقویت كننده احتمال بروز سرطان عبارتند از: 

چربی موجود در غذا 

 رژیم غذایی پر چرب، حاوی چربی های اشباع شده (جامد) یكی از عوامل بروز سرطان پستان و روده بزرگ است.

برخی از مواد غذایی حاوی چربی های اشباع شده عبارتند از: روغن جامد، كره، خامه، سس ها، شیرینی جات، شكلات و گوشت قرمز.استفاده از رژیم غذایی كم چرب و چربی های اشباع نشده مایع مانند روغن زیتون، روغن افتاب گردان و روغن كنجد میتواند خطر ابتلا به سرطان را كاهش دهد.

غذاهای آماده از عوامل تقویت کننده بروز سرطان

كاستن میزان مصرف گوشت فراوری شده،مانند سوسیس ،كالباس و همبرگر میتواند در كاهش خطر سرطان های روده بزرگ راست روده و معده مفید باشد. مصرف گوشت های دودی یا نمك سود شده شخص را در معرض عواملی قرار میدهد كه بطور بلقوه میتواننند باعث ایجاد سرطان شوند.

پروتیین از عوامل خطرزا بروز سرطان

گوشت، ماهی و تخم مرغ در بیشتر رژیم های غذایی، منابع اصلی تامین پروتیین حیوانی هستند. از بین این مواد ،گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده از عوامل خطر زا مربوط به سرطان  می دهد.

شكر از عوامل افزایش ریسک ابتلا به سرطان

مصرف شكر مقدار كالری دریافتی را افزایش داده و در افزایش وزن و چاقی نقش دارد. اضافه وزن یكی از عوامل خطر سرطان است.

مصرف مشروبات الكلی

سرطان دهان، گلو، حنجره، مری، كبد و پستان با نوشیدن مشروبات الكلی ارتباط دارند.

مصرف چه موادی خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد؟

پتانسیل ضد سرطانی چای: چای به ویژه چای سبز ممكن است یك ماده ضد سرطانی باشد. در برخی مطالعات آزمایشگاهی چای سبز رشد سرطان را در روده بزرگ، كبد، پستان  و سلول‌های پروستات كند كرده و یا مانع رشد سرطان شده است البته باید توجه داشته باشید مصرف چای داغ با افزایش خطر سرطان مری همراه است و زیاده روی در مصرف چای ممكن است موجب كندی حركات روده شود. 

به مكمل ها متكی نباشید: ویتامین ها می توانند به محافظت از بدن در برابر سرطان كمك كنند،اما به شرط انكه از مواد غذایی بدست ایند . دریافت مواد مغذی ضد سرطان از طریق مواد غذایی مانند خشكبار ،میوه و سبزیجات برگی سبز رنگ بسیار بهتر از بدست اوردن انها از مكمل ها است.

چگونه با روش درست پخت غذا احتمال ابتلا به سرطان را کاهش دهیم؟

نحوه پختن غذا از نظر میزان خطری كه به وجود می آورد اهمیت دارد. سرخ كردن، كباب پز كردن و پختن با شعله آتش در درجه حرارت بالا باعث تشكیل مواد شیمیایی میشود كه میتواند خطر سرطان را افزایش دهند.

در دیگر روش های پخت غذا مانند آب پز كردن،ارام پختن یا بخار پز كردن،تعداد كمتری از این مواد شیمیایی به وجود می‌آیند به هنگام آب پز كردن گوشت باید به یاد داشت كه مقدار زیادی سبزیجات مفید به آن اضافه شود.

تهیه کننده: سمیرا تیر