آنچه باید در مورد دیابت نوع اول و درمان با انسولین بدانید

دیابت نوع اول چیست؟

سلول‌های بدن هر انسان بایستی برای رشد و نمو انرژی کسب نماید که این انرژی از طریق قند خون موجود در بدن تامین می شود. منبع اصلی قند خون غذاهایی است که مصرف می شود و تنظیم قند خون توسط هورمون انسولین صورت می گیرد که از لوزالمعده ترشح می شود.

اختلال در عملکرد لوزالمعده این اختلال ممکن است به صورت کم شدن ساخت انسولین بوجود می آید  یا اصلاً ساخته نشدن انسولین ایجاد شود و در نتیجه مقدار قابل توجهی قند خون در جریان خون باقی می‌ماند و دیابت نوع اول ایجاد می شود.

در حالت ناشتا قند خون طبیعی بین 10۰- 65 می باشد و قند خون، بین ۱۲4- ۱0۱ گزارش شود معمولاً نشان دهنده شروع مرحله قبل از دیابت(Prediabetes)می باشد.

علائم و نشانه های دیابت نوع اول 

. افزایش تشنگی و پرنوشی  

 . ادرار کردن به دفعات زیاد 

. گرسنگی و پر خوری 

. کاهش وزن بدون علت 

. ضعف و خستگی عمومی  

 . تاری دید و تهوع و استفراغ 

 عوارض بیماری دیابت 

 از جمله عوارض دیابت عبارتند از: 

1. عوارض کوتاه مدت که شامل کاهش ناگهانی قند خون و یا افزایش قند خون و مقدار بیش از حد اسید در خون (کتواسیدوز) است که نیاز به اقدام فوری دارد. 

2. افت ناگهانی قند خون: قند خون کمتر از حدود 65، از موارد فوریتی است که در اثر فراموش کردن یک وعده غذا یا دیر مصرف کردن غذا، فعالیت شدید یا مصرف کردن انسولین بیش از نیاز ایجاد می‌شود که علائم آن شامل احساس گرسنگی، بی‌قراری و گریه، ضعف و لرزش دست ها، زانوها و عضله ها، رنگ پریدگی پوست و تعریق، تپش قلب، تاری دید و سیاهی رفتن چشم‌ها، سردرد و سوزش سر دل در حالت ناشتا، تهوع و احساس مورمور شدن در زبان و لب ها و نبود تمرکز حواس، عصبانیت و خستگی. 

 اقدامات حین افت ناگهانی قند خون

هنگام افت قند خون باید سریعا به موارد زیر توجه داشته باشید از جمله کارهایی که باید انجام دهید شامل موارد زیر است: 

1. با شروع علائم، فعالیت بدنی قطع شود. 

2. مصرف گلوکز به صورت سه یا چهار حبه قند در یک لیوان آب 

3. یک قاشق غذاخوری عسل یا شکر 

 در صورت عدم بهبود می توان تکرار کرد. و به دنبال بهتر شدن حال بیمار یک وعده غذای کامل به بیمار داد. اگر پس از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و تکرار آن بیمار احساس بهبودی نکرد با مرکز اورژانس تماس گرفته شود.

اگر هوشیاری بیمار کاهش یابد یا بیمار قادر به خوردن نباشد، تا رسیدن اورژانس باید بیمار را به پهلو خوابانیده و چانه اش را به سمت پایین بکشید و مقداری عسل را به داخل مخاط دهان بیمار بمالید تا مرکز اورژانس بیاید. بهتر است در رابطه با رعایت قند خون و جلوگیری از افت ناگهانی آن به موارد زیر توجه کنید: 

. همواره آزمایشات قند و ادرار در زمان تعیین شده و به طور منظم انجام شود. 

. رژیم غذایی رعایت شود.

. همیشه دو حبه قند یا آبنبات سفت همراه داشته باشید. 

. بیمار باید علائم کاهش قند خون را بداند تا بتواند اقدام سریع انجام دهد. 

. در خوردن وعده های غذایی خود کوتاهی نکند و آن را با اهمیت جلوه بدهد. 

. در زمان افزایش قند خون مایعات بدون قند به او داده شود و انسولین خود را طبق دستور پزشک تزریق نماید. 

. قبل از انجام ورزش یا فعالیت شدید، یک میان وعده غذایی مصرف کند. 

. در زمان بین وعده های غذایی و پس از آن و نیز در زمان اوج اثر دارو(به ویژه انسولین) متوجه علائم کاهش قند خون باشد. 

افزایش قند خون(هیپرگلایسمی) 

به شرایطی که طی آن قند خون بالا می رود و در صورت عدم کنترل، علائم بیماری تشخیص دیابت را نشان می دهد هیپرگلایسمی می‌گویند. از جمله علائم رایج آن پرنوشی، پرادراری، خستگی، بی حالی و گرفتگی عضلانی است. 

 علت های افزایش قند خون

. عدم تزریق انسولین 

. مصرف زیاد از حد غذا

. کاهش فعالیت بدنی

. وضعیت تنش زا یا پر اضطراب برای بیمار 

راهکارهایی برای جلوگیری از افزایش قند خون 

برای جلوگیری از افزایش قند خون، بهتر است به موارد زیر توجه کنید. 

. استفاده از غذاها و نوشیدنی های بدون قند

. اندازه گیری قند خون با گلوکومتر

. تزریق انسولین طبق دستور پزشک

. رعایت برنامه غذایی و دارویی و ورزشی

. انجام آزمایش ادرار جهت چک کردن کتون در ادرار 

افزایش اسیدهای خون(کتواسیدوز دیابتی) 

یک عارضه حاد دیابت است که زمانی رخ می دهد که بیمار تعدادی از تزریق های انسولین را فراموش کرده یا جا بیاندازد، تحت فشار شدیدی(استرس) باشد یا آسیب یا بیماری حادی مانند عفونت داشته باشد که در نتیجه سلول های عضلانی بیمار، دچار کمبود قند و انرژی شده و بدن چربی ها را به عنوان سوخت می‌سوزاند در نتیجه موادی به نام کتون ایجاد می شوند که خون را اسیدی می کنند و آزمایش های ادرار، افزایش متوسط یا شدید کتون را نشان می دهد. 

علائم و نشانه ها

 افزایش ادرار و تشنگی غیر قابل فرو کش، تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها، افزایش ضربان قلب، ضعف و خواب آلودگی، پوست بر افروخته، درد شکمی، تنفس سریع و عمیق با بوی میوه گندیده (بوی استون) ، کاهش وزن، کاهش آب بدن، چشمان گود رفته و لب های خشک، بهت زدگی و گیجی، در مراحل پیشرفته تر ممکن است بیمار هوشیاری خود را از دست بدهد. 

راهکارها

1- ادرار فرد از نظر کتون بررسی شود.

2- هر چه سریعتر با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید.

3- کتواسیدوز به درمان فوری نیاز دارد که شامل تزریق مایعات از دست رفته در یک مرکز مجهز درمانی می باشد. پس از اقدام با کمک انسولین، قند خون را کنترل می کنند تا به تدریج سطح قند خون بیمار به حالت طبیعی برگردد. به طور معمول با درمان سریع، بهبودی کتواسیدوز معمولاً سریع و کامل است.


تهیه کننده: مرضیه امامی