7 صبح الی 7 بعدازظهر
روزهای غیر تعطیل
7 صبح الی 6 بعدازظهر
روزهای پنجشنبه
چهارشنبه 27 فروردين 1404
آزمایش کالپروتکتین آزمایشی است که در آن مقادیر پروتئین Calprotectin در نمونه مدفوع اندازه‌گیری می‌شود. از این آزمایش برای بررسی التهاب و تشخیص تورم و تحریک در روده‌ها استفاده می‌شود. وجود مقادیر اندکی پروتئین کالپروتکتین در مدفوع میتواند طبیعی باشد ولی مقادیر زیاد آن میتواند نشانه‌ای از بیماری‌ها یا مشکلات سلامتی باشد.
التهاب در روده میتواند باعث اسهال شدید آبکی یا خونی همراه با درد شکم یا گرفتگی شده و تا چند روز طول بکشد. انواع دیگر بیماری‌های گوارشی نیز میتوانند این علائم را ایجاد کنند. در صورتی که چنین علائمی در بدن شما ظاهر شوند و برای مدت طولانی باقی بمانند یا پس از مدتی از بین بروند ممکن است پزشک تست کالپروتکتین را برای شما در نظر بگیرد تا التهاب‌های احتمالی را در روده تشخیص دهد. اگرچه این آزمایش میتواند وجود التهاب در روده‌ها را تایید یا رد کند اما نمی‌تواند دلیل آن را مشخص کند.
بیماری التهابی روده(IBD) و سندرم روده تحریک‌پذیر(IBS) هر دو شرایط مزمن و طولانی مدتی هستند که بزرگسالان و کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. آن‌ها علائم مشابهی را ایجاد می‌کنند که میتوانند به صورت دوره‌ای ظاهر شوند، از جمله اسهال، درد شکم و گرفتگی عضلات. با این حال التهاب تنها در IBD وجود دارد و ما در IBS با این مشکل رو به رو نیستیم.
IBD در واقع نشانگر گروهی از بیماری‌های گوارشی است که میتوانند همراه با اسهال خونی و آبکی ظاهر شوند. علائم این بیماری میتواند برای مدت‌های طولانی پنهان شود و دوباره عود کند. IBD میتواند به دلایل مختلفی مانند اختلالات خودایمنی یا ژن‌ها ایجاد شود. IBS یا سندروم روده تحریک‌پذیر گروهی از علائم است که با هم اتفاق می‌افتد و میتواند شامل نفخ، درد یا گرفتگی در هنگام اجابت مزاج، اسهال، یبوست یا هر دو باشد.
با این حال آزمایشات نشانه‌ای از التهاب در IBS نشان نمی‌دهند و این بدین معنی است که IBS به روده شما آسیب نمی‌زند. یکی از موارد شایع و رایجی که در آن از آزمایش کالپروتکتین استفاده می‌شود افتراق بین بیماری التهابی روده(IBD) و سندرم روده تحریک‌پذیر(IBS) است.
نمونه مورد نیاز برای انجام این تست نمونه مدفوع است بنابراین مسئول آزمایشگاه ظرف یا کیتی برای جمع‌آوری نمونه می‌دهد و توضیحات مربوطه را نیز شرح می‌دهد این معمولاً شامل جمع‌آوری نمونه در یک ظرف پلاستیکی خشک و تمیز با برچسب مربوطه است؛ سپس نمونه به آزمایشگاه تحویل داده شده و آزمایش‌های لازم بر روی آن انجام می‌شود.
در مواردی که پزشک احساس کند علائم بالینی شما ناشی از وجود التهاب در روده‌ها است ممکن است تست کالپروتکتین را برای شما در نظر بگیرد. برخی از علائم نشان دهنده وجود التهاب در روده‌ها به شرح زیر هستند:
همان طور که گفتیم IBD شامل گروهی از بیماری‌های گوارشی است که همراه با التهاب روده‌ای هستند. بنابراین سطح کالپروتکتین در آزمایش مدفوع این افراد به طور قابل توجهی بالا است و از تست کالپروتکتین در موارد ابتلا به IBD میتوان برای تشخیص شدت التهاب، انتخاب مؤثر‌ترین راه‌های درمانی و تشخیص شدت IBD استفاده کرد. همچنین در صورتی که فرد برای درمان IBD جراحی انجام داده باشد از این آزمایش میتوان برای تشخیص عود و برگشت دوباره IBD استفاده کرد.
با توجه به نتیجه تست کالپروتکتین پزشک نتایج شما را تفسیر می‌کند. در صورتی که سطح Calprotectin نرمال یا طبیعی باشد به این معنی است که روده شما دچار التهاب نیست و علائم شما احتمالاً ناشی از بیماری‌ها یا مشکلات دیگری است. سطوح بالای کالپروتکتین به طور کلی نشانه وجود التهاب در روده است. به طور معمول سطوح بسیار بالای کالپروتکتین با بیماری التهابی روده IBD و مسمومیت غذایی ناشی از انواع خاصی از باکتری‌ها ارتباط دارد. سطوح بالای Calprotectin نیز میتواند با سرطان روده یا کولورکتال، بیماری سلیاک، برخی از عفونت‌های باکتریایی در روده شما، مانند کلستریدیوم دیفیسیل(C. diff) و مصرف NSAIDها مرتبط باشد.
در صورتی که سطح Calprotectin در بدن شما نرمال یا کم باشد به این معنی است که در روده‌های شما التهاب وجود ندارد و شما بیماری التهابی روده IBD ندارید. در این شرایط علائم شما احتمالاً ناشی از بیماری‌های غیر التهابی است. بنابراین ممکن است پزشک شما مجموعه‌ای از آزمایش‌های دیگر را در نظر بگیرد تا بتواند دلیل ایجاد علائم را در بدن شما بررسی کند.
در صورتی که مقادیر calprotectin در مدفوع شما بالا باشد نشان دهنده وجود التهاب در روده‌های شما است. هرچه سطوح کالپروتکتین در بدن شما بیشتر باشد التهاب نیز شدید‌تر است. اگر سطح کالپروتکتین در بدن شما بالا باشد ممکن است پزشک شما در طی زمان‌های متوالی از شما آزمایش کالپروتکتین بگیرد تا بررسی کند که سطح کالپروتکتین تغییر کرده است یا نه.
در صورتی که از دارو‌های خاصی استفاده می‌کنید لازم است که با پزشک خود در این باره مشورت کنید. با این حال به یاد داشته باشید که هرگز نباید دارو‌های خود را سرخود قطع کنید. به علاوه برخی از داروها مانند دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی(NSAIDs) و مهارکننده‌های پمپ پروتون(PPIs) میتوانند در نتیجه تست کالپروتکتین اختلال ایجاد کنند بنابراین بهتر است که قبل از آزمایش کالپروتکتین از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
بسته به علائم و سابقه پزشکی شما، آزمایش کالپروتکتین در مدفوع ممکن است همراه با سایر آزمایشات مدفوع استفاده شود که میتواند به یافتن علت اسهال طولانی مدت کمک کند. این آزمایشات میتوانند شامل آزمایش خون مخفی مدفوع، باکتری در مدفوع، انگل و گلبول سفید(WBC) در آزمایش مدفوع باشند.
برخی از عوامل وجود دارند که میتوانند در نتیجه تست کالپروتکتین اختلال ایجاد کنند. برخی از مهم‌ترین دارو‌هایی که با آزمایش کالپروتکتین تداخل دارند شامل موارد زیر هستند.
این داروها برای تسکین درد استفاده می‌شود مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
مهارکننده‌های پمپ پروتون که برای کنترل اسید معده و تسکین علائم GERD استفاده می‌شوند مانند امپرازول، اسموپرازول و لانسوپرازول
برخی از مواد غذایی و خوراکی‌ها وجود دارند که میتوانند سطوح کالپروتکتین را تحت تاثیر قرار دهند. اگرچه این تغییرات نمی‌توانند به طور مستقیم سطوح کالپروتکتین را تغییر دهند اما میتوانند بر روی آن موثر باشند. برخی از این مواد غذایی شامل خوراکی‌های دارای مقادیر زیادی فیبر، مواد غذایی بسیار تند، الکل و پروبیوتیک‌ها هستند.
برخی از بیماری‌ها میتوانند در نتیجه تست کالپروتکتین تأثیرگذار باشند. مهم‌ترین این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند. بیماری‌های عفونی مانند ژیاردیا لامبلیا، اسهال خونی باکتریایی، گاستریت هلیکوباکتر پیلوری، بدخیمی‌ها مانند کارسینوم کولورکتال، کارسینوم معده، لنفوم روده برخی از موارد دیگر مانند رفلاکس معده، فیبروز کیستیک، بیماری سلیاک(درمان نشده)، دیورتیکولیت، انتروپاتی از دست دهنده پروتئین، آدنوم کولورکتال، پولیپوز نوجوانان، آنتروپاتی خود ایمنی، کولیت میکروسکوپی، سیروز کبدی و…
سطوح بالای کالپروتکتین در مدفوع نشانه وجود التهاب در روده‌های شما است که میتواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند بیماری‌های گوارشی ایجاد شود. زمانی که نتیجه تست شما سطوح بالای کالپروتکتین را نشان دهد پزشک مجموعه‌ای از تست‌ها و آزمایش‌های دیگر را برای شما در نظر خواهد گرفت تا علت التهاب روده را در شما شناسایی کند و در نهایت استراتژی‌های موثر برای درمان را انتخاب کند.
تست کالپروتکتین را تحت عنوان آزمایش کالپروتکتین مدفوعی نیز می‌شناسند.
نمونه مورد نیاز برای انجام آزمایش کالپروتکتین نمونه مدفوع است که باید آن را بر طبق پروتکلی که آزمایشگاه برای شما توضیح می‌دهد جمع‌آوری کنید.
در آزمایش کالپروتکتین سطوح کالپروتکتین مورد بررسی قرار می‌گیرد. سطوح کم یا نرمال calprotectin میتواند نشانه‌ای از سلامت دستگاه گوارش و روده‌های شما باشد. در صورتی که سطح کالپروتکتین در مدفوع شما بیش از حد طبیعی باشد نشان دهنده وجود التهاب در روده شما است که ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شده باشد.
Calprotectin دارای نقش‌های فیزیولوژیک مختلفی در بدن است که برخی از مهم‌ترین این نقش‌ها شامل موارد زیر هستند.
زمانی که نوتروفیل‌ها فعال می‌شوند کالپروتکتین را آزاد می‌کنند که میتواند در زمان التهاب، سلول‌های ایمنی را جذب و فعال کند. کالپروتکتین با هدایت سلول‌های ایمنی به محل التهاب میتواند به پاسخ‌های التهابی و کاهش آن‌ها کمک کند.
بسیاری از پاتوژن‌ها برای رشد به یون‌های ضروری مانند روی و منگنز نیاز دارند. کالپروتکتین این یون‌ها را از دسترس خارج می‌کند و با این کار از رشد و پیشرفت عفونت‌های میکروبی جلوگیری می‌کند.
کالپروتکتین میتواند تولید و آزاد‌سازی سایتوکاین‌ها، کموکاین‌های پیش التهابی و سلول‌های ایمنی مختلف از جمله ماکروفاژ‌ها، سلول‌های دندریتیک و سلول‌های T را تنظیم کند و از این طریق در تنظیم ایمنی بدن نقش بسزایی داشته باشد.
کالپروتکتین بر چسبندگی و مهاجرت سلولی تأثیر دارد و در فرآیند‌های ترمیم بافت، مشارکت در بهبود زخم و بازسازی بافت نقش دارد.
Calprotectin فرآیند‌های درون سلولی و مسیر‌های سیگنالینگ را تنظیم می‌کند و به حفظ یکپارچگی بافت به ویژه در سطوح مخاطی مانند دستگاه گوارش کمک می‌کند.
کالپروتکتین دارای خواص آنتی اکسیدانی است و در از بین بردن گونه‌های فعال اکسیژن از سلول‌ها در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند.
در مواردی که آزمایش کالپروتکتین شما نشان دهنده وجود التهاب باشد احتمال زیادی وجود دارد که پزشک برای شما کولونوسکوپی در نظر بگیرد تا بهتر بتواند بیماری‌های شما را بررسی کند. با این حال در صورتی که کالپروتکتین وجود التهاب را در شما نشان ندهد بعید است که پزشک کولونوسکوپی را در نظر بگیرد. بنابراین آزمایش کالپروتکتین میتواند از انجام کولونوسکوپی‌های غیرضروری جلوگیری کند. به علاوه با استفاده از آزمایش کالپروتکتین میتوان بین بیماری‌های التهابی روده و سندروم روده تحریک‌پذیر افتراق ایجاد کرد.
آزمایش کالپروتکتین میتواند التهاب‌های احتمالی را در روده شما تشخیص دهد. وجود التهاب در روده به هر دلیلی که باشد نیاز به مداخله و درمان دارد زیرا التهاب مزمن میتواند به دیواره روده شما آسیب بزند و باعث ایجاد بسیاری از بیماری‌های گوارشی و مشکلات سلامت در بلند مدت شود. اگرچه این تست نمی‌تواند علت التهاب را مشخص کند اما میتواند به پزشک و متخصص شما کمک کند تا تصمیم بگیرد که به چه روش‌های تشخیصی و آزمایش‌های دیگری نیاز دارد و در نهایت چه استراتژی‌های درمانی را در پیش بگیرد.
در برخی از موارد ممکن است روده شما ملتهب بوده اما نتیجه تست کالپروتکتین شما طبیعی باشد. در این شرایط نتیجه تست منفی کاذب است که بیشتر در کودکان اتفاق می‌افتد. در بیمارانی که به طور مداوم از دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی، آسپرین یا مهارکننده‌های پمپ پروتون استفاده می‌کنند نتایج تست کالپروتکتین میتواند مرزی باشد. در صورتی که نتیجه آزمایش به صورت مرزی بود، امکان تکرار آزمایش در فاصله ۴ تا ۶ هفته‌ای وجود دارد. در برخی از موارد ممکن است مصرف مداوم دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی باعث آسیب بافت روده‌ها و خونریزی شود که در این موارد نیز کالپروتکتین در مدفوع افزایش پیدا می‌کند.
سطوح نرمال کالپروتکتین در مدفوع کمتر از ۵۰ mcg/g است. در صورتی که سطح کالپروتکتین در محدوده ۵۰. ۱–۱۲۰ mcg/g قرار بگیرد نشان دهنده مقادیر مرزی است که در این موارد ممکن است تست نیاز به تکرار شدن داشته باشد. در صورتی که سطح کالپروتکتین بیش از 1.120 mcg/g باشد نشان دهنده وجود التهاب در روده‌ها است که به رسیدگی و مداخله فوری نیاز دارد.
همانطور که گفتیم تست کالپروتکتین برای بررسی التهاب در روده‌ها به کار می‌رود. برخی از آزمایش‌های خونی مانند ESR و CPR وجود دارند که میتوانند وجود التهاب در بدن را بررسی کنند؛ با این حال این تست‌ها نمی‌توانند جایگزین آزمایش کالپروتکتین شوند و اطلاعات حاصل از آن‌ها با تست کالپروتکتین میتواند متفاوت باشد.
شیوه کاهش calprotectin به طور کلی به دلیل افزایش آن بستگی دارد. اگر سطح کالپروتکتین به دلیل عفونت، بالاتر از حالت عادی باشد پزشک برای درمان و رفع عفونت اقدام می‌کند و در اکثر مواقع بعد از رفع عفونت، سطح کالپروتکتین نیز به میزان طبیعی بر می‌گردد. در برخی از موارد نیز ممکن است افزایش سطح کالپروتکتین ناشی از مصرف دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی باشد که با قطع مصرف این داروها سطح کالپروتکتین نیز کاهش می‌یابد. لازم است به این نکته توجه کنید که افزایش سطح کالپروتکتین نشانه وجود التهاب در روده‌ها است؛ بنابراین تغییر سبک زندگی تغییری در آن ایجاد نمی‌کند.
بله. سن در سطح calprotectin مدفوعی تأثیرگذار است. به طور کلی سطح کالپروتکتین در نوزادان بالاتر است که این میزان با افزایش سن کاهش می‌یابد. همچنین سطح کالپروتکتین در افراد مسن نیز میتواند به مقدار جزئی افزایش پیدا کند. متخصصان به طور کلی این افزایش را ناشی از تغییر در میکروبیوتای روده با افزایش سن، افزایش التهاب در نتیجه افزایش سن و بیماری‌های گوارشی که در سنین بالاتر شایع‌تر است مرتبط می‌دانند.
هزینه این آزمایش با توجه به آزمایشگاه مورد نظر میتواند متفاوت باشد. همچنین این آزمایش تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد و باید آن را به صورت آزاد انجام دهید.
سطح کالپروتکتین را میتوان هم در نمونه مدفوع و هم در نمونه سرم اندازه‌گیری کرد. با این حال سطح کالپروتکتین در هر کدام از این نمونه‌ها کاربرد بالینی متفاوتی دارد. سطح کالپروتکتین در سرم میتواند برای بررسی التهاب در سرتاسر بدن به کار برود. در واقع در انواع بیماری‌های سیستمیک مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و عفونت‌ها میتوان از اندازه‌گیری سطح کالپروتکتین سرمی استفاده کرد. سطح کالپروتکتین مدفوع به طور خاص برای وجود التهاب در روده‌ها و دستگاه گوارش استفاده می‌شود.
جمع‌بندی
مقادیر کمی از پروتئین کالپروتکتین میتواند در مدفوع به صورت طبیعی وجود داشته باشد اما مقادیر افزایش یافته آن در مدفوع میتواند نشانه‌ای از وجود التهاب در روده‌ها و دستگاه گوارش باشد. زمانی که در روده‌ها التهاب ایجاد می‌شود نوتروفیل‌ها و مجموعه‌ای از گلبول‌های سفید خون به محل التهاب مهاجرت می‌کنند که باعث آزاد‌سازی کالپروتکتین در روده‌ها می‌شوند. در صورتی که علائمی از وجود التهاب در بدن داشته باشید ممکن است پزشک این تست را برای شما در نظر بگیرد. برخی از رایج‌ترین علائمی که ممکن است تجربه کنید شامل گرفتگی و درد‌های شکمی، اسهال و عوارض گوارشی دیگر هستند.
مورد تایید و بازبینی شده توسط:
دکتر مهران غزالی بینا(فلوشیپ علوم آزمایشگاهی)
مصرف برخی از مواد غذایی میتواند بر روی سطح کالپروتکتین تأثیرگذار باشد. برخی از این مواد غذایی شامل موارد زیر هستند.
این آزمایش یک آزمایش تخصصی است و در بسیاری از آزمایشگاه‌ها انجام نمی‌شود. بنابراین در بسیاری از موارد ممکن است نیاز باشد تا نمونه شما به آزمایشگاه‌های مرجع ارسال شود. به همین دلیل نیز ممکن است چندین روز طول بکشد تا نتایج تست شما آماده شود.
خیر. این آزمایش یک تست تخصصی است و نمی‌توان آن را در مطب پزشک انجام داد. به علاوه این آزمایش در تمام آزمایشگاه‌ها انجام نمی‌شود و در بسیاری از موارد لازم است نمونه‌ها به آزمایشگاه مرجع ارسال شوند.
ارسال نظر