صَرع یا epilepsy از زبان یونانی باستانبه معنی "تصرف کردن، تملک داشتن، یا پریشان کردن عبارت است از مجموعهای از اختلالات عصبی مزمن پزشکی بلند مدت که با حمله صرعی مشخص میشود.
این حملات ممکن است بسیار خفیف و تقریبا غیر قابل شناسایی بوده یا برعکس طولانی مدت و با لرزش شدید همراه باشد. در صرع حملات به طور مکرر روی می دهندو هیچ دلیل ثابت و مشخصی ندارند، در حالی که حملاتی که به دلایل خاص روی میدهند را نباید به عنوان حمله صرعی تلقی کرد.
در بیشتر موارد دلیل نامشخص است، اما صرع در برخی افراد به دلیل آسیب مغزی، سرطان مغز، و سوء مصرف دارو و الکل، و دلایل دیگر ایجاد میشود. حملات صرعی نتیجه فعالیت سلولی بیش از حد و غیر عاضریب هوشی بیماران مبتلا به صرعدی عصب کورتیکال یا غشایی در مغز است.صرع را میتوان با گرفتن نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی نیز تایید کرد.
صرع را نمیتوان درمان کرد، اما حملات را میتوان با دارو تا درصدبالاییکنترل کرد. در افرادی که حملات به دارو پاسخ نمیدهند،جراحی، تحریک عصبی یا تغییر در رژیم غذایی را میتوان در نظر گرفت. تمامی سندرمهای صرع مادام العمر نیستند و اکثر افراد تا جایی بهبود مییابند که دیگر نیازی به دارو ندارند.
حدود۱٪درصد از جمعیت مردم جهان(۶۵میلیون نفر) صرع دارند. و تقریبا۸۰٪موارد در کشورهای در حال توسعه روی میدهند. صرع در افراد مسنتر رایجتر است. در کشورهای توسعه یافته، شیوع موارد جدید بیشتر در نوزادان و سالمندان است.
در کشورهای در حال توسعه این بیماری در کودکان بزرگتر و بزرگسالان جوانتر دیده میشود، که دلیل آن تفاوت در فراوانی دلایل اصلی است. حدود ۵ تا ۱۰٪از تمامی افراد یک حمله بی دلیل تا سن ۸۰ سالگی دارندواحتمال وقوع حمله دوم نیز بین۴۰و۵۰٪است.در بسیاری از نقاط دنیا افراد مبتلا به صرع حق رانندگی مشروط داشته یا کلا حق رانندگی ندارند، اما بیشتر این افراد بعد از یک مدت بدون حمله میتوانند رانندگی را مجددا آغاز کنند.
شایعترین نوع تشنج، تشنج روانی- حرکتی و یا تشنج لُب گیجگاهی می باشد(عنوان می شود که داستایوفسکی نویسنده ی مشهور هم این نوع تشنج را داشته است). این نوع تشنج به صورت حملات از دست دادن ارتباط با محیط است. بیمار ممکن است رفتاری عجیب مانند بازی با دگمه ی لباس یا بازی با انگشتان داشته باشد که به این نوع صرع، اتوماتیسم گفته می شود و برای مدت 1 الی 2دقیقه فرد متوجه چیزی نیست و دچار اختلال هوشیاری می شود.
اگر این نوع تشنج به تنهایی باشد معمولاً اختلالی به وجود نمی آورد، ولی به طور معمول به کل مغز پخش می شود و هوشیاری از بین می رود و اکثراً این نوع تشنجها شایعترین نوع می باشند. ولی چون زود تبدیل به تشنج نوع دوم می شوند، تشخیص داده نمی شوند و در کودکان شایعتر است.
لازم به ذکر است چنانچه تشنجها به صورت حملات تکراری باشند، تبدیل به صرع می شوند، به طوری که در ایران حدود 6- 5 میلیون نفر تشنج دارند و حدود 10درصد از آنها دچار صرع می باشند. در کل صرع بیماری درمان پذیری می باشد و افراد نباید هیچ نگرانی از این بابت داشته باشند.
آیا ازدواج مصروعین یا ازدواج با شخص مبتلا به بیماری صرع مشکلی دارد؟ فرد مصروع نباید بیماری خود را در زمان ازدواج كتمان نماید و باید حقیقت را با صداقت به همسر آینده خود بگوید و با پزشك خود مشاوره ای را انجام دهد.
بهترین روش در بارداری این است كه قبل از بارداری برنامه ریزی صحیحی در این مورد وجود داشته باشد و فرد مصروع این مسیله را با پزشك خود و پزشك زنان در میان گذارد تا داروی مناسبی برای وی تجویز گردد و در طول دوران بارداری تحت نظر باشد تا اگر احساس شد مشكلی برای بیمار و جنین به وجود می آید با بررسی های انجام گرفته بتوان برخورد مناسبی با این مساله داشت.
داروها نیز در حین بارداری ادامه پیدا می كند و نحوه زایمان هم بنا به تصمیم پزشك است. بعد از زایمان نیز مادر می تواند به فرزند خود شیر دهد زیرا مصرف داروها تأثیر منفی در فرزند وی ندارد، بلكه توجه به این مسیله ضروری است كه اگر خانم باردار در دوران بارداری بدون مشاوره پزشك، خودسرانه داروی خود را قطع نماید و دچار حمله تشنج گردد، این امر می تواند برای وی خطرناك باشد.
روان پزشك نقش كلیدی را در مورد مشكلات و بیماری هایی كه در كنار صرع وجود دارد، ایفا می كند و می تواند در مورد مداخلات دارویی ( تداخل عمل و اثر داروها با یكدیگر) جهت درمان بیماری های همراه با صرع، راهنمایی و مشاوره به بیمار، همسر و خانواده او ارایه دهد. یكی از مشكلات عمده، نگرش ها، دانش ها و باورهای غلط فرد یا خانواده یا خانواده همسر او در مورد بیماری است. حتی علاوه بر آنها، این باورهای غلط در خود پزشكان نیز در مورد ازدواج یك فرد مصروع می تواند وجود داشته باشد.
مسئله دیگر این است كه بعضی از افراد ازدواج را نجات دهنده، شفا و راه حل قطعی مشكلات خود می دانند و فكر می كنند هر مشكل روانی- جسمی كه وجود داشته باشد، ناشی از فشارها و مشكلات جنسی است و به دنبال آن حكم ازدواج را صادر می كنند.
در زمان مشاوره روان پزشكی، پزشك ابتدا به نگرش های فرد توجه می نماید. به این كه آیا این نگرش ها به ازدواج فرد صدمه می زند؟ در غیر این صورت فرد را مجاز به ازدواج می داند. دومین مسیله ای كه پزشك مد نظر قرار می دهد، این است كه آیا بیماری های همراه در یكی از طرفین وجود دارد یا خیر؟
بنابراین كار كردن روی آموزش های جنسی، شناخت فرد روی فیزیولوژی خود، اطلاعات هورمونی، اطلاعات آناتومیك، اطلاعات روان شناختی، دوران بارداری ، شناخت داروها، اثرات آن بر روی بارداری و جنین و… موضوعاتی هستند كه در قالب آنها می توان اطلاعات مربوط به مسایل زناشویی، آموزش های جنسی و به ویژه جلوگیری از بارداری را به مراجعین ارایه كرد، چرا كه در ماه ها و سال های اولیه این افراد باید از بچه دار شدن جلوگیری نمایند و چگونگی تأثیر این داروها بعد از ازدواج نیز بررسی گردد.
صرع مسری نیست و به دلیل بیماری روانی و یا عقب ماندگی ذهنی نیست. برخی از افراد عقب مانده ذهنی، ممکن است تشنج داشته باشند. اما این به آن معنا نیست که هر فردی که بیماری صرع دارد، عقب مانده ذهنی می باشد.
برخی مطالعات نشان داده که برخی کودکان اگر از رژیم غذایی پر چرب و کم کربوهیدرات استفاده کنند(رژیم کتوژنیک) تشنج کمتر اتفاق می افتد. اما این رژیم عوارض جنبی دارد، از قبیل: تاخیر در رشد، افزایش اسید اوریک خون و ایجاد سنگ کلیه. محققان هنوز مطمن نیستند که این رژیم برای تمام افراد مصروع می تواند مفید باشد یا نه.
یک رژیم غذایی صحیح و مصر ف مکمل های ویتامینی مخصوصا اسیدفولیک: می تواند باعث کاهش نقص هنگام تولد و صرع مادرزادی شود. ملاتونین نیز یک مکمل غیر ویتامینی است که تشنج را در برخی افراد، کم می کند. یک رژیم غذایی صحیح و مصر ف مکمل های ویتامینی مخصوصا اسیدفولیک: می تواند باعث کاهش نقص هنگام تولد و صرع مادرزادی شود. ملاتونین نیز یک مکمل غیر ویتامینی است که تشنج را در برخی افراد، کم می کند.
تهیه کننده:نیلوفر افشار
ارسال نظر