بی اشتهایی عصبی چیست؟

بی‌اشتهایی عصبی، اختلال در خوردن است. فرد مبتلا، عمداً وزن خود را کاهش می‌دهد و اغلب حس می‌کند غذا همه‌ی زندگی او را دربرگرفته است. کاهش وزن ممکن است شدید باشد و زندگی فرد را با خطر مواجه کند. درمان از طریق رفتار درمانی و گاهی از طریق دارو می‌باشد.

اختلال بی‌اشتهایی عصبی(که از این پس در این متن با بی‌اشتهایی از آن نام می‌بریم) بیماری است که هرفردی ممکن است به آن مبتلا شود. میزان شیوع آن در کشور بریتانیا در میان نوجوانان حدود 5 درصد است. اما ممکن است فرد در هر سنی به آن مبتلا شود.

این بیماری تا کنون بیشتر در میان زنان شیوع داشته است، اما در سال‌های اخیر در بین پسران جوان و مردان نیز مشاهده می‌شود. افراد مبتلا بسیار کم می‌خورند و می‌آشامند و همیشه کمبود وزن دارند. گاهی آنقدر وزن‌شان کم می‌شود که سلامتی‌شان به خطر می‌افتد.

چطور بدانیم به بی اشتهایی عصبی مبتلا هستیم؟

اگر به دو یا چند پرسش زیر پاسخ مثبت دادید، ممکن است به بی‌اشتهایی عصبی مبتلا باشید و باید با پزشکتان مشورت کنید:

• آیا به دلیل اینکه بطور ناخوشایندی سیر هستید، احساس بیماری می‌کنید؟
• آیا نگران هستید که نتوانید بر میزان غذایی که می‌خورید کنترل داشته باشید؟
• آیا اخیرا(طی سه ماه گذشته) بیش از 6 کلیو کاهش وزن داشته‌اید؟
• آیا فکر می‌کنید که غذا همه‌ی زندگی شما را  پرکرده است؟ 

 نشانه‌ بی‌ اشتهایی عصبی 

 کاهش وزن عامدانه؛ نشانه‌ی اصلی این بیماری است. بیمار با امتناع از خوردن غذاهای چرب و هر غذایی، وزن کم می‌کند. فرد مبتلا برای کاهش وزن، خوردن و آشامیدن خود را بسیار محدود می‌کند، اما در حضور دیگران ادعا می‌کند که بیش از حد غذا می‌خورد.

ممکن است فرد مبتلا برای لاغر شدن بیشتر، از راه‌های دیگر مثلا ورزش‌کردن استفاده کند. گاهی افراد مبتلا، خود را وادار به استفراع می‌کنند، یا از مواد ملین یا داروهای ضداشتها و ادرارآور استفاده می‌کنند. این نوع بیماران معمولا کمبود وزن حدود 15 درصد دارند.  

 تصور نادرست در مورد اندازه‌ی بدن؛ فرد مبتلا فکر می‌کند که چاق است در حالی که بسیار لاغر است. گرچه بیمار به نظر بسیار لاغر و نحیف است، اما پذیرش آن برای خود بیمار بسیار دشوار و گاهی غیرممکن است. بیمار از افزایش وزن وحشت دارد و با هر روشی که بتواند به شدت از آن دوری می‌کند. از جمله نشانه‌های دیگر بی اشتهایی عصبی عبارتند از: 

• استفراغ عمدی بعد از خوردن غذا 
• سعی بسیار برای پوشاندن لاغری(مثلا استفاده از لباس‌های گشاد)
• دروغ گفتن در مورد میزان واقعی خوردن و آشامیدن  

 فرد مبتلا به بی‌اشتهایی ممکن است از خوردن غذا توسط دیگران نیز آزرده خاطر شود. این افراد خود را به خوردن غذاهای معینی محدود می‌کنند و در هر وعده مقدار بسیار کمی غذا می‌خورند. در بیشتر مواقع احساس سرما می‌کنند و خواب نامنظم و قدرت تمرکز پایینی دارند.  

پیامدهای بی‌ اشتهایی عصبی 

• عادت ماهانه نامنظم در زنان

رژیم غذایی نامناسب، بر میزان هورمون‌ها اثر منفی دارد. در بعضی موارد عادت ماهانه کاملاً قطع می‌شود و ممکن است دیگربار ادامه نیابد، به ویژه اگر این بیماری در سنین جوانی بروز کند. زنان مبتلا به بی‌اشتهایی ممکن است نازا شوند. 

• برهم خوردن موازنه‌ی شیمیایی بدن

این حالت به دلیل استفراغ مکرر، استفاده از داروهای ملین و ضداشتها بوجود می‌آید. برای مثال کمبود پتاسیم سبب بروز خستگی، ضعف و ضربان نامنظم قلب، صدمه به کلیه و تشنج می‌شود. همچنین کمبود کلسیم سبب گرفتگی عضلانی می‌شود.

• پوکی استخوان

این عارضه به دلیل کمبود کلسیم و ویتامین D ایجاد می‌شود و ممکن است سبب شکستگی استخوان شود. علاوه بر این اگر فرد مبتلا، زن باشد و عادت ماهانه‌اش قطع شده باشد، خطر پوکی استخوان بیشتر است. زیرا استروژن از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند و با قطع عادت ماهانه میزان استروژن در بدن کاهش می‌یابد. 

• سوءهاضمه

به دلیل استفاده از ملین‌ها است. ملین‌ها به ماهیچه‌های و اعصاب موجود در روده آسیب می‌رسانند. ممکن است سرانجام بیمار به یبوست دائمی و دردهای شکمی دائمی مبتلا شود. ورم صورت، دست و پا. این حالت به برهم خوردن توازن مایعات بدن ایجاد می‌شود.   

• مشکلات دندان

به دلیل برگشت اسید معده حین استفراغ‌های مکرر و آسیب به مینای دندان روی می‌دهد.  

• کم خونی

کمبود آهن در رژیم غذایی سبب کم‌خونی می‌شود. کم خونی خود سبب ضعف و خستگی بیشتر از معمول خواهد شد. گیجی و از حال‌رفتگی نیز ممکن است روی دهد.

• افسردگی

افسردگی در این بیماران شایع است. 

• مشکلات پوست و مو 

 در این بیماران موها ممکن است نازک و شکننده باشند. پوست این افراد معمولا خشک و خشن است. 

دلیل ابتلا به بی‌اشتهایی عصبی چیست؟ 

 دلیل ابتلا به این بیماری کاملاً مشخص نشده است. بخشی از آن ممکن است به دلیل ترس از چاق شدن باشد، اما موضوع به این سادگی هم نیست. دلایل مختلفی در کنار هم سبب بروز بی اشتهایی عصبی می‌شوند. بعضی از آنها چنین است: 

•  فشار روانی از سوی اجتماع و رسانه‌ها برای لاغر شدن. دلیل شیوع فراوان این بیماری در کشورهای اروپایی نیز همین است.  
•  شخصیت فرد و محیط خانوادگی نیز ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشد. افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. 
• بعضی از عوامل ژنتیکی نیز بر آن اثر دارد. این موضوع با مطالعه بر خانواده‌هایی که دوقلو دارند مشخص شده است. اگر یکی از دوقلوها به بی‌اشتهایی مبتلا شود، دیگری با شانس 1 به 2 ممکن است به این بیماری مبتلا شود. بنابراین عوامل ژنتیکی نیز در بروز این بیماری نقش دارند.